ἀλλ᾽ ἄγε τοι δείξω Ἰθάκης ἕδος, ὄφρα πεποίθῃς...τοῦτο δὲ Νήριτόν ἐστιν ὄρος καταειμένον ὕλῃ (οδ. ν 344 & 351)
Έλα, σκοπεύω τώρα να σου δείξω σήματα της Ιθάκης για να πεισθείς...και αυτό είναι το Νήριτον, βουνό κατάφυτο από δένδρα.
«σφιν ὑπὲκ νεφέων Ἰθάκης τ' ὄρος αἰπὺ πέφαντο»

Dedicated to Dr. John T. Pierce, Dean of the Faculty of Environment at Simon Fraser University
(Text: Hettie Putman Cramer & Makis Metaxas)

Το Νήριτον το εινοσίφυλλον, το καύχημα του Οδυσσέα, το πανταχόθεν ορατό,αριπρεπές, δασώδες και απόκρημνο Όρος της Ομηρικής Ιθάκης

Κανένα άλλο τοπόσημο δεν έχει διασυνδεθεί τόσο πολύ στα Ομηρικά έπη ως σημείο αναφοράς και αναγνώρισης ενός τόπου όσο το όρος Νήριτον της Ομηρικής Ιθάκης. Είναι παραπάνω από εμφανές, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω, ότι το όρος Νήριτον είναι:

το σπουδαιότερο σημάδι της αναγνώρισης της ομηρικής Ιθάκης,
το σύμβολό της
και το καύχημα του Οδυσσέως.

Οι παρακάτω ομηρικές αναφορές είναι ενδεικτικές:

Στην Ιλιάδα και συγκεκριμένα στον κατάλογο των «νεών», όπου περιγράφεται το βασίλειο του Οδυσσέως, το όρος Νήριτον παρά το ότι ήταν ένα βουνό καταγράφεται όμως ως το πρώτο και άξιο ιδιαίτερης αναφοράς τμήμα της Ομηρικής Ιθάκης.

Αὐτὰρ Ὀδυσσεὺς ἦγε Κεφαλλῆνας μεγαθύμους,
οἵ ῥ᾽ Ἰθάκην εἶχον καὶ Νήριτον εἰνοσίφυλλον
(Ιλ. Β 631-632)
Ο Οδυσσέας κυβερνούσε τους μεγάθυμους Κεφαλλήνες,
που κατείχαν την Ιθάκη και το σύδεντρο Νήριτον,

Στην Οδύσσεια επαναλαμβάνεται επίσης με την ίδια σημειολογική αξία η αναφορά του όρους Νήριτον ως ένα από τα κυρίαρχα τοπόσημα της Ομηρικής Ιθάκης.

Ο Οδυσσέας αποκαλυπτόμενος στο Βασιλέα των Φαιάκων Αλκίνοο του λέγει χαρακτηριστικά:

ναιετάω δ᾽ Ἰθάκην ἐυδείελον· ἐν δ᾽ ὄρος αὐτῇ
Νήριτον εἰνοσίφυλλον, ἀριπρεπές·
(Οδ. ι. 21-22)
κατοικώ στην περίβλεπτη Ιθάκη
πάνω σ’ αυτήν υπάρχει ένα μεγαλοπρεπές και σύδεντρο όρος το Νήριτον

σαν να περιμένει από τον ακροατή του στο άκουσμα της ονομασίας του φημισμένου αυτού όρους, να αναγνωρίσει το γεωγραφικό στίγμα της Ιθάκης, της οποίας το μεγαλοπρεπές όρος Νήριτον λόγω της φήμης και της αξίας του, φαίνεται ότι θα είχε ξεπεράσει τα σύνορα του τότε γνωστού κόσμου.

Η θεά Αθηνά (η θεά της σοφίας και της γνώσης) γνωρίζοντας επίσης τη σημασία και την σπουδαιότητα του όρους αυτού και προκειμένου να δώσει στον Οδυσσέα το ασφαλές σημάδι για να αναγνωρίσει την πατρίδα του λέγει :

ἀλλ᾽ ἄγε τοι δείξω Ἰθάκης ἕδος, ὄφρα πεποίθῃς.......
........τοῦτο δὲ Νήριτόν ἐστιν ὄρος καταειμένον ὕλῃ."
(οδ. ν 344, ν 351)
Έλα, σκοπεύω τώρα να σου δείξω σήματα της Ιθάκης για να πεισθείς...
.....και αυτό είναι το Νήριτον, βουνό κατάφυτο από δένδρα.

Τέλος το Νήριτον είναι το όρος που αναφέρεται στον Ομηρικό ύμνο «προς Απόλλωνα Πύθιο» η θέα του οποίου διαφαινόταν ευδιάκριτα από την νότια περιοχή του ακρωτηρίου Φεές(Φερές) της Ήλιδας (το σημερινό Κατάκολο).

βῆ δὲ παρὰ Κρουνοὺς καὶ Χαλκίδα καὶ παρὰ Δύμην
ἠδὲ παρ' Ἤλιδα δῖαν, ὅθι κρατέουσιν Ἐπειοί.
εὖτε Φερὰς ἐπέβαλλεν, ἀγαλλομένη Διὸς οὔρῳ,
καί σφιν ὑπὲκ νεφέων Ἰθάκης τ' ὄρος αἰπὺ πέφαντο
Δουλίχιόν τε Σάμη τε καὶ ὑλήεσσα Ζάκυνθος.
(Ύμνος προς Απόλλωνα Πύθιο στχ. 425-429)

Και έφτασε [το πλοίο] στους Κρουνούς και την Χαλκίδα και τη Δύμη
και την ιερή την Ήλιδα όπου κατοικούν οι Επειοί.
Καθώς πλησίαζε [το πλοίο] στις Φερές (το σημερινό Κατάκολο) καμαρωτό απ’ του Δία τον ούριο άνεμο,
κάτω από τα νέφη φάνηκε σ’ αυτούς το απόκρημνο όρος της Ιθάκης,
το Δουλίχιο και η Σάμη και η δασώδης Ζάκυνθος

Αποδεχόμενοι ως καθοριστικό στοιχείο μελέτης και ανάλυσης τις ομηρικές περιγραφές διαπιστώνουμε ότι το όρος Νήριτον είναι πανταχού παρών σε κάθε περιγραφή της ομηρικής Ιθάκης ως ένα αναπόσπαστο τμήμα της, άξιο να αναφερθεί και να καταγραφεί σε κάθε ευκαιρία. Με βάση λοιπόν τα όσα σημαντικά και αποκαλυπτικά έχουν καταγραφεί στα Ομηρικά κείμενα για το όρος αυτό δύο κυρίαρχα ερωτήματα τίθενται προς απάντηση:

Ερώτημα πρώτο:

Ποιο απόκρημνο όρος της Ιθάκης φαινόταν κάτω από τις αρχαίες Φεές (σημ.Κατάκολο); τα πολύ χαμηλότερα βουνά της Ιθάκης - σε σχέση με τα διπλάσια σε ύψος όρη της Κεφαλληνίας – τα οποία[βουνά της Ιθάκης] χάνονται στο βάθος του ορίζοντα, ή μήπως το αιπύ (απόκρημνο, υψηλό) όρος της Ιθάκης ήταν (είναι) ο πανύψηλος και ελατοσκέπαστος Αίνος της Κεφαλληνίας, ύψους 1628 μέτρων, ο οποίος πράγματι επιβάλλεται με τη θέα του στον ευρύτερο χώρο του Ιονίου; (βλέπε σχετικό χάρτη, δορυφορικές λήψεις και σχετικές φωτογραφίες)

H συνέχεια του άρθρου στο

http://homericithaca.blogspot.gr/2016/01/blog-post_14.html