H Ομιλία του Πρέσβη της Ισπανίας στην Ελληνική Δημοκρατία κ. Enrique Viguera στην Ημερίδα με αφορμή τα εγκαίνια του μνημείου για τους Έλληνες πεσόντες  στη Ναυμαχία Ναυπάκτου.

Το 1571 ήταν μια σημαντική χρονιά για την Ευρώπη με καθοριστικό γεγονός τη Ναυμαχία Ναυπάκτου, ίσως η πιο σημαντική ναυμαχία της νεώτερης ιστορίας που σήμανε μια τεράστια ανακούφιση από την πανίσχυρη απειλή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα ανατολικά των ευρωπαϊκών συνόρων, τόσο των χερσαίων όσο και των θαλάσσιων.

Η Ισπανία συνέβαλε προσφέροντας τα τρία τέταρτα της ναυτικής δύναμης και των στρατευμάτων, καθώς και πάνω από το μισό οικονομικό κόστος. Άλλες συνεισφορές της Ισπανικής Μοναρχίας στην αποκαλούμενη Ιερά Συμμαχία, που είχε συσταθεί από τον Πάπα Πίο Ε’, ήταν στη Γένοβα, τη Βενετία και τη Μάλτα. Συνολικά, περίπου 80.000 άνδρες, σχεδόν οι μισοί ήταν στρατεύματα, είχαν επιβιβασθεί για τη μάχη σε πάνω από 200 πλοία υπό τις διαταγές του Ιωάννη της Αυστρίας, ετεροθαλή αδελφού του βασιλιά Φιλίππου Β’. Απέναντί τους, ένας επιβλητικός οθωμανικός στόλος αποτελούμενος από 230 πλοία, 90.000 άνδρες (στρατιώτες, ναύτες και κωπηλάτες). Η ναυτική αναμέτρηση που επακολούθησε ήταν – σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Θερβάντες, εκλεκτού μάρτυρα της ναυμαχίας στην οποία έμεινε παράλυτο το αριστερό του χέρι (ο «κουλός της Ναυπάκτου») - η «πιο αξιομνημόνευτη περίσταση που είδαν οι περασμένοι αιώνες, και δεν πρόκειται να δουν οι ερχόμενοι».

Η πιο πρόσφατη ιστοριογραφία σημειώνει ότι οι γεωστρατηγικές συνέπειες δεν ήταν τόσο καταστροφικές, όπως είχε αρχικά εκτιμηθεί, γιατί η τουρκική αρμάδα ανέκαμψε σύντομα με τη βοήθεια, για παράδειγμα, της Γαλλίας και της Ολλανδίας, νικώντας μόλις δυο χρόνια αργότερα στις ναυμαχίες της Γκολέττα και της Τυνησίας. Ωστόσο, όπως τονίζει ο Γάλλος ιστορικός Φερντινάν Μπρωντέλ, η ψυχολογική επίδραση ήταν σαρωτική: η φήμη της αήττητης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχε καταρρεύσει, σηματοδοτώντας την αρχή μιας μακράς αλλά αναπόφευκτης παρακμής.

Η Ναυμαχία Ναυπάκτου δεν έχει ξεχαστεί. Την αναφέρουν τα ισπανικά σχολικά βιβλία ως μια μεγάλη στρατιωτική νίκη. Θυμάμαι την επίσκεψη του Προέδρου της Ισπανικής Κυβέρνησης Πέδρο Σάντσεθ και της συζύγου του στη Ναύπακτο, εκμεταλλευόμενοι την συμμετοχή του στο Φόρουμ των Δελφών, και τη συγκίνηση που ένιωσε περπατώντας στους δρόμους αυτής της όμορφης πόλης, της οποίας το όνομα (Λεπάντο) έχει αφήσε καλές αναμνήσεις στην ιστορία της Ισπανίας.

Εμένα, ως Πρέσβη της Ισπανίας στην Ελλάδα με ενδιαφέρει να μάθει η Ισπανία ότι η Ναυμαχία έγινε στην Ελλάδα, αλλά και να γνωρίσουν οι Έλληνες τη σημαντική συνεισφορά των προγόνων τους στη νίκη και να νιώσουν υπερήφανοι για αυτή.

Λίγοι γνωρίζουν ότι η Κρήτη προσέφερε 29 πλοία στον χριστιανικό στόλο, η Κέρκυρα 4, η Κεφαλονιά 3 και η Ζάκυνθος 2, και ότι υπήρξαν χιλιάδες εθελοντές από τη Μύκονο, τη Σαντορίνη, τη Νάξο, τα Κύθηρα, κλπ. που κατατάγηκαν στον χριστιανικό στόλο στη Μεσίνα. Υπήρξαν επίσης πολλοί Έλληνες σε οθωμανικά πλοία, ναυτικοί στην πλειοψηφία τους, αλλά και αλυσσοδεμένοι κωπηλάτες. Πάνω από 12.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους συνολικά.

Γι’ αυτό θεωρώ εξαιρετική την πρωτοβουλία των αποκαλυπτηρίων ενός Ηρώου σήμερα στην Κεφαλονιά, που είναι και το πρώτο στην Ελλάδα, για να τονιστεί ειδικά αυτή η σημαντική προσφορά πολλών Ελλήνων στη Ναυμαχία, που συμμετείχαν και στις δύο πλευρές.

Στα νησιά του Ιονίου διοργανώνονται τα τελευταία χρόνια εκδηλώσεις με αφορμή την επέτειο της Ναυμαχίας. Φέτος όμως έχουν μια ιδιαίτερη σημασία γιατί συμπληρώνονται 450 χρόνια από το σπουδαίο αυτό γεγονός που καθόρισε την ιστορία της Ευρώπης ολόκληρης.

Η επέτειος αυτή αποτελεί μια θαυμάσια ευκαιρία για να αναβιώσει, για ακόμα μια φορά, ένα πολύ σημαντικό ιστορικό γεγονός που αναδεικνύει τους στενούς και παλαιότατους δεσμούς φιλίας που ενώνουν την Ισπανία με την Ελλάδα.