Αν όμως τον δούμε χωρίς υπερβολές, γίνεται πολύ πιο κατανοητός και εξαιρετικά πιο διαχειρίσιμος.

Μύθος #1: “Αν τρώω λίγο, ο μεταβολισμός μου μπλοκάρει”

Όταν ακολουθείς συγκεκριμένη διατροφή και χρειάζεσαι θερμιδικό έλλειμμα ο υπολογισμός είναι η μόνη λύση - και σωστά. Όταν όμως η πρόσληψη θερμίδων μειώνεται αισθητά και για μεγάλο χρονικό διάστημα, ο οργανισμός προσαρμόζεται: μειώνει την κατανάλωση ενέργειας όπου μπορεί και αρχίζει να “θυσιάζει” μυϊκή μάζα, επειδή οι μύες κοστίζουν ενεργειακά.

Αυτό είναι το σημείο όπου πολλοί νιώθουν ότι “κόλλησαν”. Όχι επειδή ο μεταβολισμός σταμάτησε, αλλά επειδή το σώμα λειτουργεί πια με λιγότερους μύες και άρα με χαμηλότερες ενεργειακές ανάγκες. Γι’ αυτό και οι εξαντλητικές δίαιτες συχνά οδηγούν σε προσωρινό αποτέλεσμα και γρήγορη επαναφορά βάρους.

Μύθος #2: “Έχω αργό μεταβολισμό, γι’ αυτό παχαίνω”

Ο μεταβολισμός σπάνια είναι ο βασικός ένοχος. Οι επιστημονικές μετρήσεις δείχνουν ότι οι διαφορές στον βασικό μεταβολικό ρυθμό μεταξύ ανθρώπων με παρόμοια χαρακτηριστικά είναι σχετικά μικρές και δεν αρκούν από μόνες τους για να εξηγήσουν σημαντικές αυξήσεις βάρους.

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι ότι με τα χρόνια αλλάζουν και οι συνήθειες: λιγότερη κίνηση, περισσότερες ώρες καθιστικής ζωής, χειρότερη ποιότητα ύπνου και δεκάδες άλλοι “ύποπτοι” αθροίζονται, με τα γνωστά αποτελέσματα. Ο “αργός μεταβολισμός” γίνεται συχνά ένας εύκολος τρόπος να αποφύγουμε τη συζήτηση, χωρίς όμως να είναι και η πραγματική αιτία.

Μύθος #3: “Όσο πιο συχνά τρώω, τόσο πιο γρήγορος γίνεται ο μεταβολισμός”

Η ιδέα ότι τα πολλά μικρά γεύματα “ξυπνούν” τον μεταβολισμό είναι ελκυστική, αλλά δεν επιβεβαιώνεται στην πράξη. Η ενέργεια που καίγεται για την πέψη ενός γεύματος εξαρτάται κυρίως από το τι και πόσο τρώμε, όχι από το πόσες φορές.

Αν δύο άνθρωποι καταναλώσουν τις ίδιες θερμίδες μέσα στη μέρα, ο συνολικός μεταβολικός φόρτος θα είναι παρόμοιος, είτε αυτές οι θερμίδες μοιραστούν σε τρία είτε σε έξι γεύματα. Η συχνότητα έχει νόημα μόνο στο επίπεδο της συμπεριφοράς: για κάποιους βοηθά στον έλεγχο της πείνας, για άλλους οδηγεί απλώς σε περισσότερο τσιμπολόγημα.

Μύθος #4: “Υπάρχουν τροφές που καίνε λίπος”

Καφές, καυτερά, πράσινο τσάι, “superfoods”. Όλα έχουν κατά καιρούς παρουσιαστεί ως φυσικοί… επιταχυντές του μεταβολισμού. Στην πραγματικότητα, η επίδρασή τους είναι μεν υπαρκτή αλλά πολύ μικρή, σχεδόν αμελητέα σε σχέση με το συνολικό ενεργειακό ισοζύγιο της ημέρας.

Καμία τροφή δεν μπορεί να αντισταθμίσει συστηματικά την υπερκατανάλωση θερμίδων ή την πλήρη απουσία κίνησης. Η απώλεια λίπους δεν είναι αποτέλεσμα ενός “μαγικού” συστατικού, αλλά μιας συνολικής, επαναλαμβανόμενης ισορροπίας.

Μύθος #5: “Μετά τα 40 ο μεταβολισμός καταρρέει”

Δεν υπάρχει κάποιο βιολογικό ορόσημο όπου ο μεταβολισμός αποφασίζει ξαφνικά να μας εγκαταλείψει αλλά, ναι, καθώς μεγαλώνουμε επιβραδύνεται. Γιατί συμβαίνει αυτό; Κυρίως λόγω  των αλλαγών στον τρόπο ζωής μας όπως ήδη αναφέραμε. Οι υποχρεώσεις αυξάνονται, η κίνηση μειώνεται και η μυϊκή μάζα φθίνει σταδιακά αν δεν τη φροντίζουμε.

Οι μύες είναι μεταβολικά ενεργοί ιστοί. Όσο τους χάνουμε, τόσο μειώνεται και η ενέργεια που καίμε καθημερινά. Αυτό εξηγεί γιατί το ίδιο διατροφικό μοτίβο που δούλευε στα 30, στα 45 αρχίζει να φέρνει αύξηση βάρους.

Μύθος #6: “Ο μεταβολισμός είναι θέμα τύχης και DNA”

Τα γονίδια παίζουν ρόλο, αλλά δεν γίνεται να τα κατηγορούμε για τα πάντα. Ναι, μπορούν να επηρεάσουν το πώς αποθηκεύουμε λίπος ή πώς ανταποκρινόμαστε στην άσκηση, όμως δεν καθορίζουν μονομερώς το αποτέλεσμα.

Τι συμβαίνει στην πραγματικότητα; Καλά το σκέφτηκες: οι συνήθειές μας! Ο μεταβολισμός είναι ένα σύστημα που προσαρμόζεται συνεχώς στα ερεθίσματα που του δίνουμε. Κίνηση, διατροφή, ύπνος και στρες έχουν πολύ μεγαλύτερη βαρύτητα στην καθημερινή λειτουργία του από ό,τι μια γενετική “ταμπέλα”, όσο κι αν δεν μας… βολεύει.

Τι αξίζει τελικά να κρατήσουμε; Ο μεταβολισμός δεν είναι ούτε εχθρός ούτε άλλοθι. Σταθερή κίνηση, επαρκής πρωτεΐνη, μυϊκή ενδυνάμωση, ρεαλιστικές θερμιδικές επιλογές και ύπνος δεν είναι “tips ευεξίας”, αλλά οι πραγματικοί ρυθμιστές του μεταβολισμού. Και, τελικά, είναι πολύ πιο απλοί απ’ όσο μας έχουν κάνει να πιστεύουμε.