«Η φύση της Κεφαλονιάς κινδυνεύει – πρέπει να την ξαναδούμε με άλλο μάτι» (Κατερίνα Στέφη στον Inkefalonia 89,2)

Στον Inkefalonia 89,2 στην εκπομπή «Μέρα Μεσημέρι» με την δημοσιογράφο Ελευθερία Κουλουριώτου, μίλησε η κ. Κατερίνα Στέφη Βιολόγος, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Βιολογίας του ΕΚΠΑ με συνεργασίες στον τομέα Βοτανικής, Βιοχημείας και Κυτταρικής.
Η φύση είναι ο θρόνος της θεϊκής μεγαλοπρέπειας κατά τον Μπυφφόν και η κ Στέφη διαβάζει τα βιβλία της φύσης κοιτάζοντας βαθιά μέσα της.
Το Σάββατο 17 Μαΐου η κ. Στέφη παρουσίασε το βιβλίο της “Λουλουδιών μύθοι και Θρύλοι” –από τις εκδόσεις Ελληνική Γραφή-στον Βοτανικό Κήπο Κεφαλονιάς, στο οποίο έδωσε χρώμα και ζωή η εξαιρετική εικονογράφος Ντίνα Ζαφειρόπουλου.
Ο Καθηγητής Ανατομίας Φυτών του ΕΚΠΑ κύριος Νίκος Χριστοδουλάκης με την παρουσία του , συνέβαλε στο να πάρουν τον τύπο της σφραγίδας της γνώσης τα παιδιά και να βυθιστούν στα μυστικά της και η κ Στέφη ανέφερε σχετικά με την παρουσίαση του βιβλίου της: «Για μένα τα παιδιά είναι τα ποιο σημαντικά, άμα δεν ξεκινήσεις να εκπαιδεύσεις τα παιδιά , μετά αν πας να εκπαιδεύσεις τα πανεπιστημιακά παιδιά, είναι λίγο αργά. Από μικρά πρέπει να μάθουν να αγαπήσουν την φύση, να βγούνε έξω, να μυρίσουνε, να κοιτάξουνε , να έχουν όλα τα αισθητήρια όργανα τους ανοιχτά , γιατί πάντα η φύση έχει κάτι να μας πει.
Ίσως θα πρέπει λίγο να ξαναβλέπουμε την φύση, να την βλέπουμε με άλλο μάτι . Δεν είναι τυχαίο που οι Γεωλόγοι θεωρούν την εποχή που ζούμε ότι χαρακτηρίζεται ως ανθρωπόκαινος εποχή, δηλαδή που ο άνθρωπος και οι ανθρώπινες επιπτώσεις του εμφανίζονται παντού γύρω μας. Ανθρωπόκαινος εποχή, παρ ότι είμαστε στην ολόκαινο επιστημονικά. Άρα μάλλον ο άνθρωπος κάτι δεν κοιτάει, η παραβλέπει».
Ανέλυσε με ευκρίνεια τα της επιστήμης της φύσης η οποία περίπλοκη ούσα προσεγγίζεται από την ίδια από αγάπη για την ζωή και πιστοποιεί τα λεγόμενα της: «Η βιολογία μας δίνει απαντήσεις για τον χώρο γύρω μας. Μ αρέσει να μάθω για τα ζωάκια, για τα φυτά, για το πώς διαπλέκονται μεταξύ τους , πως φτιάχνουν ένα οικοσύστημα, ακόμα και οι άνθρωποι, πως όλοι μας και όλα αυτά αποτελούμε μέρος ενός οικοσυστήματος, που πρέπει να λειτουργήσει καλά, με ισορροπία, με δυναμική και να μπορέσουμε να το δώσουμε και στα παιδιά μας, να το αφήσουμε αυτούσιο και καλύτερο για τα παιδιά μας».
Η κ Στέφη με τους συνεργάτες της, ένας εκ των οποίων είναι και ο κ Χριστοδουλάκης Καθηγητής Ανατομίας Φυτών του ΕΚΠΑ, επιμελούνται ένα νέο πρόγραμμα, το οποίο έχει σχέση με την Κεφαλονιά και ανέφερε σχετικά: «Είναι ένα νέο πρόγραμμα το οποίο προέκυψε από την συνεργασία του ΟΦΥΠΕΚΑ με το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας για δράσεις προστασίας και διατήρησης διαφόρων απειλούμενων ειδών της χώρας μας.
Σε συνεργασία με τον Βοτανικό Κήπο της Κεφαλονιάς, του Ιδρύματος Φωκά Κοσμετάτου, προσπαθούμε και θέλω να πιστεύω ότι θα τα καταφέρουμε, να προστατέψουμε κάποια από τα ενδημικά είδη τα οποία υπάρχουνε στην ευρύτερη περιοχή του Ιονίου.
Για όσους αναρωτιούνται γιατί μιλάμε για ενδημικά και γιατί υπάρχει ανάγκη προστασίας, παίρνοντας το ποιο γενικά, η αγαπημένη μας χώρα η Ελλάδα, είναι μια περιοχή με υψηλό γεωγραφικό κατακερματισμό.
Δηλαδή έχει διαφορετικό ανάγλυφο, διαφορετικές γεωμορφές, πχ η οροσειρά της Πίνδου χωρίζει την Ελλάδα σε 2 μέρη, έχουμε πολλά νησιά, πολλές απομονωμένες περιοχές όπου μπορούν να αναπτυχθούν νέα είδη.
Αν πιάσουμε μόνο τα φυτά, μπορούμε να σκεφτούμε ότι στην χώρα μας υπάρχουνε είδη και υποείδη 6.800 , περίπου τα μισά από την Ευρωπαϊκή Ήπειρο. (Ο αριθμός των ειδών χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού του Αίνου υπολογίζεται περίπου σε 400. Εκ των οποίων οκτώ είναι γνωστά μέχρι σήμερα ενδημικά είδη και υποείδη της Κεφαλονιάς). Τα Ιόνια είναι Νησιά είναι μία από τις 13 χλωριδικές περιοχές που υπάρχουν στην Ελλάδα και αυτά τα ενδημικά φυτά και ενδημικό σημαίνει ότι είναι αυτό το φυτό το οποίο μπορεί να μεγαλώσει μόνο στο συγκεκριμένο «σπιτάκι» του.
Υπάρχουν φυτά λοιπόν που μπορεί να υπάρχουν μόνο στον Εθνικό Δρυμό του Αίνου, να υπάρχουν μόνο σε ένα φαράγγι, μόνο στο φαράγγι της Σαμαριάς, μόνο στην Ιθάκη κλπ. Αυτά τα είδη χρειάζεται να τα προστατέψουμε για να τα βρούν στο μέλλον τα παιδιά μας και να τα βρούνε και οι επόμενοι.
Υπάρχουν 2 τρόποι προστασίας , η επί τόπου και η εκτός τόπου, που μπορούμε να πάρουμε σποράκια –σπέρματα-, τα οποία θα τα συντηρήσουμε σε τράπεζες σπερμάτων. Στον Βοτανικό Κήπο θα γίνει η συντήρηση τους, θα μπούν στην διαδικασία φύτρωσης και αν χρειαστεί στο μέλλον με ειδικές άδειες βεβαίως , μπορεί να γίνει επανεισαγωγή του στο φυσικό οικοσύστημα που ήτανε , στο φυσικό τους ενδιαίτημα. Θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε αντίστοιχες συνθήκες στο εργαστήριο με αυτές που επικρατούν στο σημείο που φυτρώνει».
Η κ Στέφη, αναφέρθηκε επίσης στις πιέσεις που δέχονται τα ενδημικά είδη λόγω της ανθρώπινης παρέμβασης ,του τουρισμού, των φυσικών συνεπειών και οι οποίες πρέπει να καταγραφούν για τυχόν λήψη μέτρων τα οποία θα προταθούν για να γίνει ένας μετριασμός αυτών των πιέσεων. Ο αριθμός των ειδών χλωρίδας του Εθνικού Δρυμού του Αίνου εντυπωσιάζει και η προστασία τους είναι πλέον τόσο αναγκαία, που η κ. Στέφη μνημονεύει και καθόλου τυχαία τον στίχο του Νίκου Γκάτσου «Εκεί που φύτρωνε φλισκούνι κι άγρια μέντα
κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάμινο
τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιμέντα
και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάμινο…».
Η φύση προσφέρει και εμείς την υποβαθμίζουμε και το γιατί της κ. Στέφη ψάχνει το διότι του στην παιδεία μας και στην λάθος λήψη της έννοιας του περιβάλλοντος.
Επιβάλλεται η ενημέρωση ιδιαίτερα των παιδιών , η σωστή προσέγγιση του περιβάλλοντος, η γνωριμία και ενσωμάτωση του ανθρώπου με το περιβάλλον.
Η μελέτη είναι ετήσια ,θα παρουσιαστεί τον Μάρτιο του 2026 και θα εγείρει κάποιους προβληματισμούς όπως η ίδια ανέφερε, για θα φέρει στην επιφάνεια κάτι πολύ σημαντικό.
Επιστρέφοντας στην 17η Μαίου στον Βοτανικό κήπο, η κ. Στέφη δήλωσε ότι την ημέρα εκείνη την θυμούνται με ένα μεγάλο χαμόγελο , γιατί εκείνα τα παιδιά που συμμετείχαν και όσα θα διαβάσουν το βιβλίο ,μπορεί να βάλουν μια έγνοια στην καρδιά τους , να μάθουν μέσα από τους μύθους που ενεργοποίησε σ αυτό το βιβλίο - επιστημονικό αφήγημα- σε γλώσσα προσιτή τα φυτά που έρχονται από την Αρχαία Ελλάδα και που τις ιδιότητες τους τις έχουν συνδέσει με μύθους. Στο μέλλον θα υπάρξει και άλλο βιβλίο με στόχο έναν και μόνο, την ενίσχυση της γνώσης των παιδιών για την φύση.
Κλείνοντας η κ Στέφη επισήμανε σε σχέση με την μελέτη που είναι σε εξέλιξη για την χλωρίδα της Κεφαλονιάς: «Η φύση είναι δίπλα μας και αν χαθεί ξαφνικά ένα είδος θα αρχίσει να δημιουργείται σιγά-σιγά μία άλλη εποχή , η ομογενόκαινος εποχή –ομού- ίδιο-, θα είναι όλα ίδια, θα χαθεί η βιοποικιλότητα. Δηλαδή θα ισοπεδωθούμε εις πείσμα της παγκοσμιοποίησης; Κάποιος που ταξιδεύει σήμερα μπορεί να κουβαλήσει και παρανόμως πολλές φορές ότι θέλει. Αν έρθει κάποιος και μάθει ότι ένα μοναδικό φυτό είναι στον Αίνο πάνω, θα σκεφτεί να το πάρει να το έχει σπίτι του, στο ερμάριο του, γιατί έχει μόνο 100-200-300. Αν γίνει αυτό πέρα από το ότι χάνεις «άτομα», υπάρχει και κίνδυνος να μεταφέρεις και μικροοργανισμούς, βλαβερούς απογόνους, όπως το σκουλήκι που έφαγε τους φοίνικες στην Αθήνα. Θα παρουσιάσουμε την μελέτη στο κοινό και να προσπαθήσουμε όλοι μαζί να ευαισθητοποιηθούμε για το περιβάλλον».
Τέλος, με τον στοίχο του Οδυσσέα Ελύτη «Σ όλους τους τόπους κι αν γυρνώ , μόνον ετούτο αγαπώ» η Κατερίνα Στέφη αποτύπωσε την αποκρυστάλλωση της φύσης σε σκέψη και συναίσθημα και μετά σε μορφή.
Ακολουθεί το ηχητικό της συνέντευξης.
{https://soundcloud.com/user-46829938/inkefalonia-89-2-katerina}