Τι γίνεται, όμως, όταν οι λέξεις δεν βγαίνουν όπως θα θέλαμε; Εκεί ξεκινά το ταξίδι της λογοθεραπείας! Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουν πως η λογοθεραπεία είναι για τα μικρά παιδιά ωστόσο η επιστήμη της λογοθεραπείας ασχολείται με τον άνθρωπο καθ΄ όλη τη διάρκεια της ζωής του.

Η λογοθεραπεία δεν είναι μόνο ασκήσεις και σωστές λέξεις. Είναι μια επιστήμη που με υπομονή και χαμόγελο μαθαίνει το πιο πολύτιμο εργαλείο του ανθρώπου: την επικοινωνία, διότι η επικοινωνία είναι πολλά περισσότερα από λέξεις, είναι η σύνδεση με το περιβάλλον και τους ανθρώπους του αλλά και να απολαμβάνουμε το μαζί!

Τι είναι η λογοθεραπεία;

Η λέξη λογοθεραπεία ηχεί στα αυτιά μας όλο και πιο πολύ τον τελευταίο καιρό για την άρθρωση του /σ/ και του /ρ/. Μήπως τελικά είναι κάτι περισσότερο; Λογοθεραπεία λοιπόν είναι ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με την πρόληψη, τη διάγνωση και την αποκατάσταση δυσκολιών λόγου, ομιλίας, επικοινωνίας, φωνής και μάσησης-κατάποσης. Ας δούμε μεμονωμένα αυτούς τους τομείς. Λόγος είναι οι σκέψεις κι οι αντιλήψεις των ανθρώπων για τον κόσμο γύρω μας αλλά και η δυνατότητα να οργανώσουμε τις λέξεις που χρειάζεται ώστε να τις μεταφέρουμε στο συνομιλητή μας. Ομιλία είναι η πολύπλοκη διαδικασία που συμμετέχουν αρκετά ανθρώπινα όργανα ώστε να μπορούμε να παράγουμε ήχους. Φωνή είναι η διαδικασία όπου γίνεται κατά την εκπνοή, ο αέρας διέρχεται από τον λάρυγγα και πάλλει τις φωνητικές χορδές κι έτσι είμαστε σε θέση να μιλάμε, να τραγουδάμε, να κλαίμε ακόμα και να σφυρίζουμε. Η κατάποση είναι εξίσου σημαντική κι έχει να κάνει με τη ποιότητα ζωής του ανθρώπου διότι μας επιτρέπει να βλωμοποιούμε τη τροφή στο στόμα μας με το σάλιο και αυτή να μετακινείται στο στομάχι μέσω μιας πολύπλοκης διαδικασίας που ακολουθεί τρία στάδια: το στοματικό, το φαρυγγικό και τι οισοφαγικό. Τέλος, η επικοινωνία είναι η δεξιότητα αυτή που ανταλλάσσουμε ιδέες, πληροφορίες και συναισθήματα είτε με έναν σύντροφο επικοινωνίας είτε με πολλούς ταυτόχρονα. Η επικοινωνία διαχωρίζεται σε δύο τομείς: στη λεκτική και τη μη λεκτική. Η λεκτική επικοινωνία περιλαμβάνει όλα αυτά που λέμε, να χρησιμοποιούμε τις σωστές λέξεις, με το σωστό τρόπο, στο σωστό τόπο και στο σωστό χρόνο και να προσαρμοζόμαστε στον συνομιλητή μας. Χωρίζεται σε προφορική και γραπτή. Η μη λεκτική επικοινωνία είναι εξίσου σημαντική με τη λεκτική και περιλαμβάνει την ικανότητα να διατηρούμε βλεμματική επαφή με τους ανθρώπους, να κατανοούμε και να χρησιμοποιούμε κατάλληλα χειρονομίες και εκφράσεις προσώπου αλλά και να χρωματίζουμε κατάλληλα τη φωνή μας ώστε να μεταφέρουμε πληρέστερα το μήνυμα μας. Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ας σκεφτούμε τη φράση: «Τα κεφτεδάκια που έφτιαξες ήταν πολύ νόστιμα». Πως θα έμοιαζε αυτή η φράση αν δεν συνοδευόταν από τα κατάλληλα προσωδιακά στοιχεία (επιτονισμό και μελωδικότητα φωνής) για να δείξει το πόσο ωραία ήταν τα κεφτεδάκια κι αν παράλληλα έλλειπαν οι χειρονομίες των χεριών αλλά κι οι εκφράσεις του προσώπου. Τέλος, στην επικοινωνία υπάγονται κι εκείνες οι δεξιότητες που έχουμε για να ερμηνεύουμε τη συμπεριφορά των άλλων, να κατανοούμε τους σκοπούς και τα κίνητρα αλλά και να χρησιμοποιούμε τον μεταφορικό λόγο ώστε να κάνουμε χιούμορ.

Η σημασία της λογοθεραπείας στα παιδιά

Με τη βοήθεια του λογοθεραπευτή, η διαδικασία της ομιλίας γίνεται παιχνίδι! Μέσα από παραμύθια, εικόνες,

κατασκευές και χαρούμενες δραστηριότητες, τα παιδιά αναπτύσσουν την ικανότητα να εκφράζονται και να έχουν αυτοπεποίθηση! Πριν τη λογθεραπευτική αξιολόγηση καλό θα είναι να έχει πραγματοποιηθεί ένας ακοολογικός έλεγχος ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο βαρηκοΐας άλλα και να διευκρινιστεί το εύρος των συχνοτήτων που ακούει ένα παιδί. Είναι πολύ συχνό σε αυτές τις μικρές ηλικίες τα παιδιά να περνάνε ασυμπτωματικά οξεία μέση ωτίτιδα και να συλλέγεται υγρό στο μέσο αυτί κι αυτή η κατάσταση να μη γίνεται αντιληπτή και να εμμένει για αρκετό χρονικό διάστημα αλλά και να μην αντιμετωπίζεται κατάλληλα και να επιβαρύνει την ακοή του παιδιού. Ο ακοολογικός έλεγχος γίνεται σε συνεργασία με τον Ω.Ρ.Λ και συνήθως χρησιμοποιείται το ακοόγραμμα. Σε περίπτωση που το παιδί δεν είναι σε θέση να συνεργαστεί λόγω της μικρής ηλικίας ή λόγω δυσκολίας να κατανοήσει τη διαδικασία υπάρχουν κι άλλες αντικειμενικές μέθοδοι που εξετάζουν την ακοή όπως τα ακουστικά προκλητά δυναμικά και η παιχνιδοακοομετρία. Ο λογοθεραπευτής με τη σειρά του αξιολογεί με κατάλληλα εργαλεία είτε σταθμισμένα είτε άτυπα και κάνει χρήση ειδικών δοκιμασιών ώστε να καταγράψει το αναπτυξιακό και γλωσσικό προφίλ των παιδιών. Παράλληλα πραγματοποιεί στοματοπροσωπική εξέταση ώστε να εξετάσει τα όργανα που συμμετέχουν στην άρθρωση (γλώσσα, χείλη, δόντια, υπερώα) τόσο σε επίπεδο λειτουργικότητας αλλά όσο και σε επίπεδο αισθητικότητας.

Και στους ενήλικες;

Η λογοθεραπεία είναι εξίσου σημαντική για ενήλικες που μετά από κάποιο αγγειακό ή ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις ακόμη και για ανθρώπους που διαγνώσθηκαν με καρκίνο αντιμετωπίζουν δυσκολία στον λόγο, στη σίτιση ή στη φωνή. Ακόμη, μπορεί να ασχοληθεί με τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις (άνοια, νόσος Parkinson, Alzheimer, Νόσος Κινητικού Νευρώνα, Πλάγια Μυατροφική Σκλήρυνση, Ήπια γνωστική διαταραχή κ.α)

Πως θα καταλάβω ότι το παιδί μου χρειάζεται λογοθεραπεία;

Κάποιες ενδείξεις είναι:

1. Όταν το παιδί δεν αντιδρά κατάλληλα σε προφορικές οδηγίες και δυσκολεύεται να ακολουθήσει απλές και σύνθετες εντολές.
2. Δεν καταλαβαίνει πάντα αυτό που του λέτε ή το ρωτάτε.
3. Το μεγαλύτερο μέρος της ομιλία του είναι δυσκατάληπτο. Δεν παράγει πολλά σύμφωνα ή η ομιλία του ακούγεται μωρουδίστικη. Όταν επίσης υπάρχει δυσκολία να καταλάβουν τι λέει άνθρωποι που δεν ανήκουν στο οικογενειακό σας περιβάλλον.
4. Χρησιμοποιεί απλές φράσεις κι ατελής προτάσεις χωρίς άρθρα, προθέσεις ή άλλα γραμματικά στοιχεία.
5. Δυσκολεύεται να περιγράψει διαδικασίες και να αφηγηθεί γεγονότα.
6. Δεν αντιδρά σε ήχους και προτιμά την απομόνωση.
7. Κάνει στερεοτυπικές και επαναλαμβανόμες κινήσεις του σώματος, των άνω άκρων και της κεφαλής και το παιχνίδι του δεν είναι λειτουργικό.
8. Ενοχλείται και κλείνει τα αυτιά του σε έντονους ήχους.
9. Δυσκολεύεται στην έναρξη της ομιλίας, κολλάει στη πρώτη συλλαβή της λέξης, επαναλαμβάνει συλλαβές ή και ολόκληρες λέξεις.
10. Δυσκολεύεται να εδραιώσει καθημερινές ρουτίνες μετά από πολλές προσπάθειες.
11. Δυσκολεύεται στην ανάγνωση και τη γραφή ακόμα και σε γνωστές λέξεις.
12. Αν σας προβληματίζει η ένταση, η χροιά και η ποιότητα της φωνής.
13. Αν στα 2,5 έτη χρησιμοποιεί ελάχιστες λέξεις μεμονωμένες και δεν τις συνδέει έτσι ώστε να σχηματίσει πρόταση.
14. Αν δυσκολεύεται να εκφράσει τις ανάγκες και τα συναισθήματα του.

Η επικοινωνία είναι δικαίωμα όλων! Η λογοθεραπεία διδάσκει όχι μόνο πώς να μιλάμε, αλλά και πώς

να ακούμε. Δίνει φωνή σε μικρούς και μεγάλους. Ο λόγος είναι δύναμη, και όλοι αξίζουμε να τη μοιραζόμαστε! Αν παρατηρείτε δυσκολίες στο λόγο, τη φωνή ή την επικοινωνία, μην διστάσετε να

απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία λογοθεραπευτή. Κάθε λέξη είναι ένας μικρός θησαυρός ας τον ξεκλειδώσουμε μαζί!

Βασιλική Βλαχοκώστα

Λογοθεραπεύτρια ΚΕΔΑΣΥ Κεφαλληνίας

Μάιος 2025