Ουάσινγκτον — Ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Ντόναλντ Τραμπ απείλησε την Παρασκευή να επιβάλει επιπλέον φόρο 100% στις κινεζικές εισαγωγές από την 1η Νοεμβρίου ή και νωρίτερα, αυξάνοντας ενδεχομένως τα επίπεδα των δασμών σε σημείο που, όπως και τον Απρίλιο, είχε προκαλέσει φόβους για παγκόσμια ύφεση.

Ο πρόεδρος εξέφρασε την απογοήτευσή του για τους νέους ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών που επέβαλε η Κίνα και δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι «δεν φαίνεται να υπάρχει λόγος» να συναντηθεί με τον Κινέζο ηγέτη Σι Τζινπίνγκ, στο πλαίσιο επερχόμενου ταξιδιού του στη Νότια Κορέα.

Λίγο αργότερα, ωστόσο, είπε στους δημοσιογράφους πως δεν έχει ακυρώσει τη συνάντηση, αν και δεν είναι βέβαιο ότι θα πραγματοποιηθεί. «Θα είμαι εκεί ούτως ή άλλως, οπότε θα υποθέσω ότι ίσως γίνει η συνάντηση», ανέφερε από το Οβάλ Γραφείο.

Επισήμανε επίσης πως υπάρχει ακόμη χρόνος για να υποχωρήσει η απειλή των νέων δασμών. «Θα δούμε τι θα γίνει. Γι’ αυτό όρισα την 1η Νοεμβρίου», είπε.

Οι νέοι περιορισμοί της Κίνας

Την Πέμπτη, η κινεζική κυβέρνηση έθεσε περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, απαιτώντας από τις ξένες εταιρείες ειδική έγκριση για αποστολές των μετάλλων στο εξωτερικό. Ανακοίνωσε επίσης νέους κανόνες αδειοδότησης για τεχνολογίες εξόρυξης, τήξης και ανακύκλωσης των μετάλλων, ξεκαθαρίζοντας ότι αιτήματα για προϊόντα με στρατιωτική χρήση θα απορρίπτονται.

Ο Τραμπ χαρακτήρισε τα μέτρα «σοκαριστικά» και «απρόσμενα», προσθέτοντας ότι η Κίνα «γίνεται εχθρική» και «κρατά τον κόσμο όμηρο» περιορίζοντας την πρόσβαση σε μέταλλα και μαγνήτες απαραίτητους για ηλεκτρονικά, μικροτσίπ, λέιζερ, κινητήρες αεροσκαφών και άλλες τεχνολογίες.

Σε ανάρτησή του δήλωσε πως «από την 1η Νοεμβρίου 2025 (ή νωρίτερα, ανάλογα με τις κινήσεις της Κίνας), οι Ηνωμένες Πολιτείες θα επιβάλουν δασμό 100% στις κινεζικές εισαγωγές, επιπλέον των υφιστάμενων δασμών». Πρόσθεσε επίσης ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα απαντήσει επιβάλλοντας δικούς της περιορισμούς στις εξαγωγές «κάθε κρίσιμου λογισμικού» από αμερικανικές επιχειρήσεις.

Η κινεζική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον δεν απάντησε άμεσα σε αίτημα σχολιασμού.

Οι απειλές ως τακτική και οι αγορές

Ο δείκτης S&P 500 υποχώρησε κατά 2,7% εξαιτίας των ανησυχιών για την κλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου — η χειρότερη ημέρα για το χρηματιστήριο από τον Απρίλιο. Οι αγορές έκλεισαν πριν ο Τραμπ διευκρινίσει πλήρως τους όρους της απειλής του.

Μια αναζωπύρωση του εμπορικού πολέμου θα μπορούσε να προκαλέσει επιπλέον φόρους πάνω στους ήδη υπάρχοντες 30% για τα κινεζικά προϊόντα και να οδηγήσει σε επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης.

Παρά τον αυστηρό τόνο του, ο Τραμπ είναι γνωστός για το ότι συχνά υπαναχωρεί από τέτοιες απειλές — μια τακτική που οι αναλυτές αποκαλούν “TACO” (Trump Always Chickens Out, δηλαδή «ο Τραμπ κάνει πάντα πίσω»).

Οι νέοι δασμοί ενδέχεται να επιδεινώσουν και τα πολιτικά του προβλήματα, αυξάνοντας τον πληθωρισμό σε περίοδο εύθραυστης αγοράς εργασίας και ενώ η αμερικανική κυβέρνηση αντιμετωπίζει επιπτώσεις από προσωρινό κλείσιμο και απολύσεις δημοσίων υπαλλήλων.

Η συνεχιζόμενη εμπορική αντιπαράθεση

Οι ΗΠΑ και η Κίνα προσπαθούν να αποκτήσουν πλεονέκτημα στις εμπορικές διαπραγματεύσεις. Παρά τις συμφωνίες αποκλιμάκωσης που επετεύχθησαν νωρίτερα φέτος στην Ελβετία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι εντάσεις παραμένουν, καθώς το Πεκίνο περιορίζει την πρόσβαση της Αμερικής στις σπάνιες γαίες, απαραίτητες για πολλές τεχνολογίες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση Εμπορικού Επιμελητηρίου στην Κίνα ανακοίνωσε ότι οι νέοι περιορισμοί «προσθέτουν επιπλέον πολυπλοκότητα στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα» των σπάνιων γαιών.

Παράλληλα υπάρχουν και άλλες εστίες έντασης: οι αμερικανικοί περιορισμοί στις κινεζικές εισαγωγές προηγμένων μικροτσίπ, η πτώση των πωλήσεων αμερικανικής σόγιας και οι ανταποδοτικές χρεώσεις λιμένων που θα ισχύσουν και από τις δύο πλευρές από την Τρίτη.

Προοπτικές αποκλιμάκωσης

Αν και ο Τραμπ δεν ακύρωσε επισήμως τη συνάντηση με τον Σι, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να μη γίνει, κατά το ταξίδι του στα τέλη Οκτωβρίου στην Ασία, όπου θα επισκεφθεί τη Μαλαισία, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα.

Η Σαν Γιουν, διευθύντρια του προγράμματος Κίνας στο Stimson Center, εκτιμά ότι η κίνηση του Πεκίνου αποτελεί απάντηση στις αμερικανικές κυρώσεις κατά κινεζικών εταιρειών και στα επερχόμενα τέλη λιμένων, αλλά υπάρχει περιθώριο για αποκλιμάκωση ώστε να διατηρηθεί η προγραμματισμένη συνάντηση.

Η Γκρέισλιν Μπασκαράν, διευθύντρια του προγράμματος Ασφάλειας Κρίσιμων Ορυκτών στο CSIS, επισήμανε ότι η Κίνα έχει πλεονέκτημα: κατέχει το 70% της εξόρυξης και το 93% της παραγωγής μαγνητών από σπάνιες γαίες, κρίσιμων για προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και στρατιωτικές εφαρμογές.

«Οι περιορισμοί αυτοί υπονομεύουν την ικανότητά μας να αναπτύξουμε τη βιομηχανική μας βάση και αποτελούν ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο», σημείωσε.

Ο Κρεγκ Σίνγκλετον από το Foundation for Defense of Democracies είπε ότι οι δηλώσεις του Τραμπ «μπορεί να σηματοδοτούν το τέλος της ανακωχής των δασμών».

«Η αμοιβαία διατάραξη παύει να είναι μεταφορά», είπε. «Και οι δύο πλευρές στρέφονται ταυτόχρονα στα οικονομικά τους όπλα, και καμία δεν δείχνει πρόθεση να υποχωρήσει.»