«Το πειρατικό καράβι» της Σωτηρούλας Γονατά-Μουστάκη

Μ’ ένα ακόμα κεφαλονίτικο παραμύθι συμμετέχει η Σωτηρούλα Γονατά-Μουστάκη στον δεύτερο τόμο της σειράς παραμυθιών «Τα παραμύθια του Οσελότου», που κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο «Οσελότος». Πλάι σε δεκαεννιά ακόμη παραμύθια δημιουργών απ’ όλη την Ελλάδα «Το πειρατικό καράβι» της κ. Μουστάκη, σε εικονογράφηση του Διονύση Καραβία, είναι αφιερωμένο «στα παιδάκια της Κεφαλονιάς». Η αγάπη της συγγραφέως για το νησί και τον απέραντο κόσμο του λαϊκού πολιτισμού του, που έχει εκφραστεί μέσα από σειρά από λαογραφικά βιβλία της, αλλά και την ενεργό παρουσία της στα πολιτιστικά δρώμενα της Πυλάρου, έρχεται να συναντήσει μια δεύτερη μεγάλη αγάπη της: Αυτήν για τα παιδιά, για το μέλλον αυτού του τόπου. Κι ο καλύτερος τρόπος να παντρέψει κανείς τον πολιτισμό ενός τόπου με το μέλλον του είναι ο κόσμος των παραμυθιών. Το παραμύθι είναι η μαγική κλωστή που συνδέει την ιστορία ενός τόπου με τα μελλούμενα, το χθες με το αύριο.

Είναι η δεύτερη φορά που η συγγραφέας επιχειρεί μια τέτοια σύνδεση. Στον πρώτο τόμο της ίδιας σειράς παραμυθιών, ο ήρωάς της, ο μικρός Γιαννάκης, είχε ζήσει μια συναρπαστική περιπέτεια στη Δρακοσπηλιά. Το άγρια όμορφο, ορεινό φυσικό τοπίο του νησιού, με τα απόκρημνα βουνά και τα μεγάλα σπήλαια, με τη βοήθεια της φαντασίας ενός παραμυθά μπορεί να «μεταμορφωθεί» σε σκηνικό δράσης, που «γλυκαίνει» την αγριάδα του, αφού τη βλέπει με τη διψασμένη, παιδική ματιά της ανακάλυψης. Στο δεύτερο αυτό παραμύθι, ο ίδιος ήρωας, έρχεται σε επαφή με το άλλο στοιχείο που χαρακτηρίζει τον τόπο αυτό, τη θάλασσα, τα πλοία, τα ταξίδια, την πειρατεία. Ο Γιαννάκης, παιδί του χωριού, που συνυπάρχει και παίζει με τα μικρά του κατοικίδια μέσα στη φύση, γνωρίζει μια άλλη διάσταση της κεφαλονίτικης ιστορίας. Νησί – ορμητήριο πειρατών η Κεφαλονιά από πολλούς αιώνες, νησί που δέχτηκε πολλές πειρατικές επιδρομές, λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αλλά και νησί ναυτικών και καπεταναίων, που με τα καράβια τους άνοιξαν σε δύσκολες εποχές για τον τόπο θαλασσινούς εμπορικούς δρόμους ή συμμετείχαν ακόμη και σε ναυμαχίες και συγκρούσεις, είναι ίσως το ιδανικό τοπίο για να γνωρίσουν τα παιδιά, μέσα από την περιπέτεια του Γιαννάκη, πώς ήταν τα ιστιοφόρα καράβια της παλιάς εποχής, και πώς με τα ταξίδια τους επηρέαζαν καθοριστικά και ποικιλοτρόπως τις ζωές των ανθρώπων.

Για τον μικρό Γιαννάκη το παλιό καράβι είναι μια ανεξερεύνητη περιοχή – και οι κουρσάροι και οι πειρατές θρυλικές μορφές. Η αφήγηση του παραμυθιού όμως συντελεί ώστε ο μικρός ήρωας, και μαζί του ο μικρός αναγνώστης ή ακροατής του παραμυθιού, να γνωρίσει τον κόσμο αυτό από κοντά, με τα φτερά του παραμυθιού, που οπωσδήποτε μπορούν να αγγίξουν και να «απογειώσουν» την παιδική ψυχή πολύ πιο αποτελεσματικά από μια «εγκυκλοπαιδική» περιγραφή.

Ο Γιαννάκης είναι ένα παιδί του σήμερα. Και τα παιδιά του σήμερα έχουν ανάγκη το παραμύθι με εκείνη την παλιά του μορφή. Τη μορφή της αφήγησης. Σήμερα μπορεί να βλέπουν παιδικές ταινίες με εντυπωσιακά εφέ και συναρπαστική πλοκή. Η «έτοιμη» εικόνα όμως στερεί από το παιδί τη χαρά της φαντασίας. Τη χαρά που έχει το παιδί που ακούει ένα παραμύθι, όταν φτιάχνει με τη φαντασία του τον δικό του ήρωα. Γι’ αυτό είναι ανάγκη να διαβάζουμε παραμύθια στα παιδιά μας. Κι εκείνα, να ακούνε την αφήγηση και να πλάθουν με το μυαλό τους, να δημιουργούν, τους φανταστικούς ήρωες των παραμυθιών. Όχι όπως τους θέλουμε εμείς, αλλά όπως τους θέλουν εκείνα. Γιατί η φαντασία των παιδιών είναι σαν ένα πειρατικό καράβι. Έχει αξία μόνον όταν το καράβι αυτό ταξιδεύει ελεύθερο στο πέλαγος…

Ηλίας Τουμασάτος

Ιανουάριος 2015