ΠΑΡΕΛΘΟΝ-ΠΑΡΟΝ-ΜΕΛΛΟΝ

(Μέρος Β΄)

Γράφει ο Διονύσης Γαρμπής

Πριν από μερικές μέρες δημοσιεύθηκε στον τύπο άρθρο με τις σκέψεις μου για το έργο που επιτελεί η Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών από την ίδρυσή της, το έτος 1975, μέχρι σήμερα, και την ανάγκη, που υπάρχει, «να συστρατευθεί ξανά η τοπική κοινωνία και η επιστημονική κοινότητα για τη στήριξη του έργου της, με την εγγραφή νέων μελών, που να αποδέχονται τις αρχές και τους σκοπούς της».¹ Προσθέτοντας στο άρθρο εκείνο, προκειμένου να ενημερώσω πληρέστερα για την ιστορία και την προσφορά της Εταιρείας, αξίζει να αναφέρω μερικά ακόμη στοιχεία, έστω κι αν αυτά έχουν δημοσιευθεί και, επομένως, σε πολλούς είναι ήδη γνωστά.²

Κορυφαίες επιστημονικές διοργανώσεις της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών ήταν τα δύο Πανιόνια Συνέδρια, το Ε΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στο Αργοστόλι, το Ληξούρι και τα Κουρκουμελάτα από 17 έως 21 Μαΐου 1986, και το ΙΑ΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε στους ίδιους τόπους, με γενικό τίτλο «Επτανησιακός βίος και πολιτισμός», από 21 έως 25 Μαΐου 2018. Στο πρώτο από αυτά, οι σύνεδροι ξεπέρασαν τους 200, με σημαντική τη συμμετοχή ξένων, έτσι που δίκαια το Συνέδριο να καθιερωθεί από τότε ως «Διεθνές».³ Στο δεύτερο, οι σύνεδροι, όπως αναφέρονταν στο Πρόγραμμα του συνεδρίου, έφταναν τους 318, ενώ στους 5 τόμους των Πρακτικών, συνολικής έκτασης 4.708 σελίδων καταχωρίστηκαν 229 εργασίες.⁴

Εκτός των δύο Διεθνών Πανιονίων Συνεδρίων, η Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών διοργάνωσε και πραγματοποίησε, επίσης, τα εξής συνέδρια:

«Συνέδριο Ιστορίας της Επτανησιακής Μουσικής», (Αργοστόλι-Ληξούρι, 14-18 Οκτωβρίου 1995).

«Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807), 200 χρόνια από την ίδρυσή της (1800-2000)», (Αργοστόλι, 28-31 Οκτωβρίου 2000).

«Ανδρέας Λασκαράτος: 100 χρόνια από το θάνατό του (1901-2001)», (Αργοστόλι-Ληξούρι, 28-31 Οκτωβρίου 2001).

«Από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό στον Επτανησιακό Ριζοσπαστισμό και στο νέο Ελληνικό Κράτος (Η Επτάνησος ως χώρος μετακένωσης του Διαφωτισμού πριν από την Ένωση)», (Αργοστόλι - Ληξούρι - Κουρκουμελάτα, 20-22 Μαΐου 2003).

«Επτανησιακά Ιδρύματα - Κληροδοτήματα, (19ος αι. - 1953). Η πνευματική, πολιτισμική και κοινωνική συμβολή τους», (Κεφαλονιά, 7-9 Μαΐου 2004).

«Λαογραφία – Εθνογραφία στα Επτάνησα. Γηγενή στοιχεία - επιρροές - αφομοιώσεις - σύγχρονη πραγματικότητα», (Κεφαλονιά, 27-29 Μαΐου 2005).

«Πηγές Επτανησιακής Φιλολογίας (1500-1940). Άγνωστα έργα - φιλολογικά αρχεία - χειρόγραφα, (Κεφαλονιά, 28-10 Οκτωβρίου 2006).

Ο συνολικός αριθμός των πρωτότυπων επιστημονικών ανακοινώσεων που παρουσιάστηκαν στα συνέδρια αυτά (συμπεριλαμβανομένων των Πανιονίων) έφτασε τις 603, ο δε συνολικός αριθμός σελίδων στα Πρακτικά που δημοσιεύτηκαν, φτάνει τις 10.242.

Καθώς όμως ανέφερα στο προηγούμενο άρθρο, ναυαρχίδα των εκδόσεων της Εταιρείας είναι το περιοδικό Κεφαλληνιακά Χρονικά. Στους 22 τόμους που έχουν εκδοθεί μέχρι τώρα έχουν δημοσιευθεί 621 επιστημονικές εργασίες, που καλύπτουν έκταση 11.422 σελίδων του περιοδικού. Καθώς αναφέρει ο Ηλίας Α. Τουμασάτος, επιμελητής των τελευταίων τόμων του περιοδικού, από τις σελίδες των Κεφαλληνιακών Χρονικών έχουν περάσει οι σπουδαιότεροι μελετητές του επτανησιακού χώρου.⁵

Παρακάτω θα παραθέσω κατάλογο των εκδόσεων της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών από τη σειρά «Μελέτες και Διατριβές», αφού πρώτα αναφέρω το σημαντικό γεγονός της βράβευσης της Εταιρείας από το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, την Ακαδημία Αθηνών, «για το εκδοτικό και παιδευτικό έργο της». Το βραβείο παρέλαβε από τον Γεν. Γραμματέα της Ακαδημίας καθηγητή Νικόλαο Ματσανιώτη ο Πρόεδρος της Εταιρείας καθηγητής Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος στην επίσημη ετήσια συνεδρία της Ακαδημίας, στις 19 Δεκεμβρίου 2009.⁶

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΗ ΣΕΙΡΑ «ΔΙΑΤΡΙΒΩΝ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΩΝ»

Μιράντα Παξιμαδοπούλου - Σταυρινού, Οι εξεγέρσεις της Κεφαλληνίας κατά τα έτη 1848 και 1849, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 1980.

Γιώργος Γ. Αλισανδράτος, Ανέκδοτα γράμματα του Ν. Κονεμένου στον Ανδρέα Λασκαράτο, Αθήνα 1996.

Ελένη Φ. Γρίβα, Το Libro d' Oro της Ιθάκης, Εισαγωγή - Επιμέλεια Γ.Ν. Μοσχόπουλος, πρόλογος Αντώνιος Πάρδος, Αργοστόλι 1996.

Μιράντα Παξιμαδοπούλου - Σταυρινού, Πολιτειογραφικά Ιονίων Νήσων επί αγγλικής κυριαρχίας 1815 - 1864, τόμος πρώτος, Οι ετήσιες εκθέσεις της Αρμοστείας προς το Υπουργείο των Αποικιών, Αθήνα 1997.

Γ. Ν. Μοσχόπουλος, Γ. Σ. Μπάλλας, (επιμ.), Ευρετήριο περιοδικού «Κεφαλονίτικη Πρόοδος», Αργοστόλι 1999.

Κατερίνα Φ. Ζαρίδη, Το Libro d' Oro της Κεφαλονιάς του έτους 1799, προλογίζει Γ. Ν. Μοσχόπουλος, Αργοστόλι 2006.

Γιώργος Γ. Αλισανδράτος, Επτανησιακός Ριζοσπαστισμός. Σχέδιο για δοκίμιο πολιτικής ιστορίας, φιλολογική επιμέλεια - εισαγωγικά - σχόλια - βιβλιογραφία: Γ. Ν. Μοσχόπουλος, Αργοστόλι 2006.

Κώστας Γ. Τσικνάκης, Δημοσιεύματα Γιώργου Γ. Αλισανδράτου, Αθήνα 2006.

Γεράσιμος Σπ. Μπάλλας, Νίκη Λάσκαρη-Μπάλλα, Λαογραφικά Κεφαλονιάς, τόμος Α΄, Λιανοτράγουδα, προλογίζουν: Μ. Γ. Μερακλής, Γ. Ν. Μοσχόπουλος, Αργοστόλι 2007.

Θεοδόσης Πυλαρινός, Η Ηλιώ, Δημώδες στιχούργημα του λαϊκού ποιητή Σπύρου Περούλη από το χωριό Ποταμός της Κέρκυρας, (εισαγωγή -έκδοση – σημειώσεις: Θεοδόσης Πυλαρινός), Αργοστόλι 2008.

Νικόλαος Ξ. Καρπούζης, Αργοστόλι Κεφαλληνίας. Μεταβολές στη σύγχρονη ζωή μιας επαρχιακής πόλης, διδακτορική διατριβή, Αθήνα 2009.

Μιράντα Παξιμαδοπούλου - Σταυρινού, Πολιτειογραφικά Ιονίων Νήσων επί αγγλικής κυριαρχίας 1815 - 1864, τόμος δεύτερος: Δημογραφικά στοιχεία - Αγροτικός τομέας, Αθήνα 2009.

Βαρβάρα Γεωργοπούλου, Ο Διόνυσος στo Ιόνιο. Το Θέατρο στην Κεφαλονιά 1900 - 1953, Αθήνα 2010.

Γεράσιμος Σπ. Μπάλλας, Νίκη Λάσκαρη-Μπάλλα, Λαογραφικά Κεφαλονιάς, τόμ. Β΄, Δημοτικά Τραγούδια, προλογίζουν Μ. Γ. Μερακλής, Γ. Ν. Μοσχόπουλος, Αργοστόλι 2010.

Γεράσιμος Σπ. Μπάλλας, Νίκη Λάσκαρη-Μπάλλα, Λαογραφικά Κεφαλονιάς, τόμ. Γ΄, Λαϊκή ποίηση, Αργοστόλι 2010.

Θεοδόσης Πυλαρινός, Γιάννα Δημητρίου, Αίνος: Το Κεφαλονίτικο περιοδικό του Ηλία Ζερβού-Ιακωβάτου, Αργοστόλι 2013.

Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, Κηπούρια: Η ιστορική μονή του Ευαγγελισμού (1759-2012), ένας θύλακας παράδοσης, τέχνης, παιδείας, Αργοστόλι 2013.

Πέτρος Χαρτοκόλλης, καθηγητής Ψυχιατρικής, Η ψυχολογία των Κεφαλλήνων κατά τους σεισμούς του 1953. Επιτόπια έρευνα τον Αύγουστο του 1954. [Η διδακτορική διατριβή του (1955) σε μετάφραση]. Φιλολογική επιμέλεια - πρόλογος: Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος. Εισαγωγικά: Γεώργιος Ν. Αντωνακόπουλος. Μετάφραση από τη γαλλική γλώσσα: Βαρβάρα Αρ. Κουνάδη, Αργοστόλι 2017.

Δημήτρης Παν. Γιαννικάκης, Γενικό ευρετήριο των τριών τόμων (Α, Β, Γ) των «Κεφαλληνιακών Συμμίκτων» του Ηλία Τσιτσέλη, προλογική ενημέρωση: Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, Αθήνα 2018.

Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, Έλληνες και ξένοι λόγιοι (1823-1961), 132 επιστολές προς τον ιστοριοδίφη Ηλία Α. Τσιτσέλη ετών 1880-1913. Προσεγγίσεις στο ζήτημα της εποχής για τη συνέχεια του Ελληνισμού, Αθήνα 2019.

Ηλίας Α. Τουμασάτος, Ένας Επτανήσιος στην Αθήνα Χαραλάμπης (Μπάμπης) Α. Άννινος (1852-1934), Αργοστόλι 2020, τόμοι 2, τόμος πρώτος: Από την Κεφαλονιά στην Αθήνα της μπελ επόκ, τόμος δεύτερος: Μεταφράσεις, εφημερίδες, περιοδικά, θέατρο.

Νικόλαος Ξ. Καρπούζης, Άνθιμος Μαζαράκης (1801-1868) Κεφαλονίτης λόγιος - Μητροπολίτης Σελεύκειας, Μια πρωτοπόρος μορφή στην πρώιμη παραγωγή της Επτανησιακής Ιστοριογραφίας και Λαογραφίας, Αθήνα 2020.

Θεοδώρα Η. Ζαφειράτου, Γεώργιος Τυπάλδος Ιακωβάτος (1813-1882) Η πολιτική του παρουσία και δράση, Αργοστόλι 2020.

Δημήτριος Γ. Μεταλληνός, Ευρετήριο κύριων ονομάτων των πέντε τόμων της σειράς Γεωργίου Δ. Μεταλληνού - Βαρβάρας Καλογεροπούλου Μεταλληνού, Αρχείον της Ιεράς Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, Θεολογικής Σχολής της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, Σχολαρχία Μητροπολίτου Σταυρουπόλεως Κωνσταντίνου (Τυπάλδου Ιακωβάτου) 1844-1864, Αργοστόλι 2021.

Ιωάννης Γ. Δελλής, Thummigius Graecus: Ο Α. Μοσχόπουλος (1718-1788) μεταφραστής του έργου του Γερμανού L. Phil. Thummigius (1697-1728) Institutiones Philosophiae Wolfianae. Editio princeps Τρία ανέκδοτα χειρόγραφα. Εισαγωγή, σχόλια, βιβλιογραφία, Αθήνα 2022.

Αγγελική Ν. Γιαννάτου, Η ΙΒ’ Ιόνιος Βουλή και το Εθνικό Ζήτημα (1862), φιλολογική επιμέλεια Ηλίας Τουμασάτος, Αθήνα 2022.

Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, Ο Ανδρέας Λασκαράτος ξαναγράφει τα «Μυστήρια της Κεφαλονιάς» ύστερα από 26 χρόνια (1882-1884). Το ανέκδοτο χειρόγραφό του (σελίδων 371) με προσθήκες και αναθεωρήσεις, συνεργασία: Μυρτώ Μιχ. Κατσίγερα (μεταγραφή από το χειρόγραφο, σχολιασμός επί των προσθηκών και μεταλλάξεων σε παράρτημα), Αθήνα 2023.

1. Δημοσίευμα της 10ης Φεβρουαρίου 2024.
2. Ενδεικτικά αναφέρω: Γεράσιμος Σπ. Μπάλλας «Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών. 41 χρόνια διαρκής ερευνητική, εκδοτική, πολιτισμική συμβολή. Συνοπτική έκθεση», Κεφαλληνιακά Χρονικά 17 (2016), 17-26∙ Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, «Αντί προλόγου. Ένα ταξίδι 45 χρόνων... 1975-2020», Κεφαλληνιακά Χρονικά 20 (2020), 13-17∙
3. Γ.Ν. Μοσχόπουλος, «Το χρονικό του Ε΄ Διεθνούς Πανιονίου Συνεδριου», στο, Γεώργ. Ν. Μοσχόπουλος (επιμ), Πρακτικά του Ε΄ Διεθνούς Πανιονίου Συνεδρίου (Αργοστόλι- Ληξούρι, 17-21 Μαΐου 1986), τόμ. 1, Ιστορία ως το 1809, Αργοστόλι: ΕΚΙΕ 1989, 1-6.
4. Την γενική εποπτεία των Πρακτικών είχε ο Πρόεδρος της Εταιρείας Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος, την δε επιμέλεια των τόμων είχαν "ο Ηλίας Τουμασάτος, Δρ Ιστορίας, (τόμοι 1-4) και η Δώρα Φ. Μαρκάτου (τόμοι 5-6). Για Το θεσμό των Πανελληνίων Συνεδρίων βλ. Δώρα Φ. Μαρκάτου, «Ο θεσμός των Πανιονίων Συνεδρίων 1914-2018», στο, Ηλίας Τουμασάτος (επιμέλεια), Γεώργιος Ν. Μοσχόπουλος (γενική εποπτεία), ΙΑ΄ Διεθνές Πανιόνιο Συνεδριο, Επτανησιακός βίος και πολιτισμός, Κεφαλονιά, 21-25 Μαΐου 2018, Πρακτικά, Τόμος Ι: Πολιτική Ιστορία, Αργοστόλι: ΕΚΙΕ 2019, 31-37 (εισαγωγικό κείμενο σε όλους τους τόμους των Πρακτικών του συνεδρίου).
5. Ηλίας Α. Τουμασάτος, «Πρόλογος του επιμελητή», Κεφαλληνιακά Χρονικά 22 (2022), 17-18.
6. Κεφαλληνιακά Χρονικά 12 (2010), 13.