Η Δρ. Κατερίνα Φραγκοπούλου, Ψυχογλωσσολόγος, συμμετείχε στην εκδήλωση για την άνοια που πραγματοποιήθηκε στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη Αργοστολίου, αναδεικνύοντας τη συμβολή των φορέων περίθαλψης, την ανάγκη ενημέρωσης, αλλά και τις γλωσσικές και γνωστικές επιπτώσεις της άνοιας, από την πλευρά της ψυχογλωσσολογικής και νευροψυχολογικής αξιολόγησης.

Ο ρόλος των Κέντρων Ημέρας και η σημασία της τοπικής παρέμβασης

Η κ. Φραγκοπούλου επισήμανε πως τα Κέντρα Ημέρας για την άνοια δεν προσφέρουν μόνο θεραπευτικές υπηρεσίες στους ίδιους τους ασθενείς, αλλά επιτελούν και έναν σημαντικό εκπαιδευτικό και ενημερωτικό ρόλο. Ανέφερε ότι είναι πολύτιμα τόσο για επαγγελματίες υγείας όσο και για εκπαιδευόμενους στον χώρο της άνοιας, καθώς προετοιμάζουν τους φροντιστές να παρέχουν κατάλληλη φροντίδα και να αντιμετωπίζουν τις ψυχοκοινωνικές απαιτήσεις της νόσου.

Τόνισε επίσης πως τα Κέντρα Ημέρας συμβάλλουν καθοριστικά στην ενημέρωση της τοπικής κοινότητας μέσω εκδηλώσεων και δράσεων ευαισθητοποίησης, ενώ σε πολλές περιπτώσεις παρέχουν υπηρεσίες κατ’ οίκον για άτομα που αδυνατούν να μετακινηθούν. Έκανε ειδική μνεία στη σημασία ίδρυσης και ενίσχυσης τέτοιων δομών και στην Κεφαλονιά.

Η γλωσσική διάσταση της άνοιας

Η Δρ. Φραγκοπούλου, προσεγγίζοντας την άνοια από τη σκοπιά της ψυχογλωσσολογίας, τόνισε ότι ένα από τα πρώτα και πιο χαρακτηριστικά συμπτώματα της νόσου είναι η διαταραχή της γλωσσικής λειτουργίας. Εξήγησε ότι οι ασθενείς με άνοια και ιδιαίτερα με Alzheimer εμφανίζουν:

• Δυσκολία στην ανάκληση λέξεων
• Έλλειψη σημασιολογικής ευχέρειας
• Σημασιολογικές παραφασίες
• Προβλήματα συντακτικής δομής
• Κενό και μη συνεκτικό λόγο

Σύμφωνα με την ίδια, τα προβλήματα αυτά οδηγούν στην απώλεια της ικανότητας για συνεχόμενο, πλούσιο και περιεκτικό λόγο, καθιστώντας την επικοινωνία δυσχερή.

Γνωστικές δυσκολίες και επιπτώσεις στη μνήμη

Σε γνωσιακό επίπεδο, η κ. Φραγκοπούλου αναφέρθηκε στις εκτελεστικές λειτουργίες και ειδικότερα στον ανασταλτικό έλεγχο, δηλαδή την ικανότητα του εγκεφάλου να φιλτράρει τις πληροφορίες και να συγκρατεί τις ουσιώδεις. Επεσήμανε ότι οι ασθενείς με άνοια δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν το σημαντικό από το άσχετο, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να επεξεργαστούν σωστά την πληροφορία.

Αναφέρθηκε επίσης στη δηλωτική μνήμη (επεισοδιακή και σημασιολογική), τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη μνήμη εργασίας, εξηγώντας ότι αυτές επηρεάζονται σημαντικά, προκαλώντας προβλήματα στην καθημερινότητα όπως δυσκολία στην ανάκληση πρόσφατων γεγονότων, στην ακολουθία οδηγιών ή στην εκτέλεση σύνθετων δραστηριοτήτων.

Ψυχογλωσσολογική και νευροψυχολογική αξιολόγηση

Η κ. Φραγκοπούλου παρουσίασε πλήθος εργαλείων αξιολόγησης, επισημαίνοντας τη σημασία τους για την πρώιμη διάγνωση και παρακολούθηση της νόσου:

• Mini Mental State Examination (MMSE): περιλαμβάνει ερωτήσεις προσανατολισμού, επανάληψης λέξεων, αριθμητικές πράξεις, γραφή, ανάγνωση και σχεδίαση. Ένα σκορ κάτω από 24 θεωρείται ενδεικτικό πιθανής γνωστικής έκπτωσης.
• Τεστ επανάληψης αριθμών και λέξεων: μετρά τη βραχυπρόθεσμη μνήμη και τη μνήμη εργασίας. Ζητείται από τον ασθενή να επαναλάβει αριθμούς ή λέξεις σε σωστή ή αντίστροφη σειρά.
• Τεστ σημασιολογικής και φωνολογικής ευχέρειας: οι εξεταζόμενοι καλούνται να πουν όσες λέξεις μπορούν μέσα σε ένα λεπτό, είτε από θεματική κατηγορία (π.χ. ζώα), είτε με συγκεκριμένο αρχικό γράμμα.
• Τεστ Βοστόνης και άλλες δοκιμασίες κατονομασίας: δίνονται εικόνες για αναγνώριση λέξεων. Ο χρόνος απόκρισης αξιολογείται επίσης.
• Τεστ κατανόησης ουσιαστικών και ρημάτων: ο ασθενής καλείται να δείξει την εικόνα που αντιστοιχεί στη λέξη που ακούει.
• Δοκιμασία συνεχούς λόγου – «κλοπή του μπισκότου»: πρόκειται για δοκιμή περιγραφής εικόνας, από την οποία εξάγονται συμπεράσματα για τη συνεκτικότητα, ροή και περιεκτικότητα του λόγου.
• Αφήγηση προσωπικής εμπειρίας και επανάληψη ιστορίας με εικόνες: αξιολογούνται η δομή, η συνοχή και η αφηγηματική ικανότητα.

Ειδικά τεστ και εκτελεστικές λειτουργίες

Η κ. Φραγκοπούλου παρουσίασε επίσης το Stroop Test, το οποίο καταγράφει το φαινόμενο της παρεμβολής. Ο ασθενής καλείται να αναγνωρίσει το χρώμα του μελανιού με το οποίο έχει γραφτεί μια λέξη, όταν η λέξη δηλώνει διαφορετικό χρώμα (π.χ. η λέξη "κόκκινο" γραμμένη με μπλε μελάνι). Το τεστ αξιολογεί την ικανότητα αυτοελέγχου και επιλογής σωστής απόκρισης έναντι ανταγωνιστικών ερεθισμάτων.

Η γηριατρική κλίμακα κατάθλιψης (GDS)

Τέλος, αναφέρθηκε στη γηριατρική κλίμακα κατάθλιψης, η οποία χρησιμοποιείται για τη διάκριση μεταξύ άνοιας και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Τόνισε τη σημασία του διαχωρισμού, καθώς η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα ήπιας γνωστικής διαταραχής που προσομοιάζουν με αυτά της άνοιας.

Συμπεράσματα και ανθρώπινη διάσταση

Η κ. Φραγκοπούλου έκλεισε την ομιλία της επισημαίνοντας ότι η διάγνωση της άνοιας είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική διαδικασία, που απαιτεί συνδυασμό ιατρικών εξετάσεων και ψυχογλωσσολογικής αξιολόγησης. Υπογράμμισε τη σημασία της φροντίδας, της κατανόησης και του σεβασμού στην ιδιαιτερότητα κάθε ανθρώπινου εγκεφάλου.

Αναφέρθηκε τέλος σε διαθέσιμα Κέντρα Ημέρας σε Αθήνα, Αττική και Πάτρα, ενθαρρύνοντας το κοινό να ζητά ενημέρωση και στήριξη.

 {https://soundcloud.com/user-46829938/21153ef3-2dd0-43dc-a865-230d951c0432}

Το παρόν περιεχόμενο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του inkefalonia.gr. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, τροποποίηση ή οποιαδήποτε άλλη χρήση του, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του inkefalonia.gr.

Διαβάστε επίσης: 

Ο Νευρολόγος Χαράλαμπος Διονυσάτος για την άνοια: «Μια νόσος που αποσυνθέτει την προσωπικότητα»

Η Δρ. Βασιλική Λεβεντάκου για την σιωπηλή επιδημία της άνοιας: Στοιχεία, κόστος και κοινωνική πρόκληση