Γλυκά σε κάθε τραπέζι, γιορτή και οικογενειακή θαλπωρή, , και πολλές, πολλές αγαπημένες παραδόσεις .

Τα Χριστούγεννα είναι γεμάτα συμβολισμούς, συναισθήματα και, φυσικά, αναμνήσεις από την παιδική ηλικία της κ Νιόβης.

Ενδεχομένως να αναρωτιούνται κάποιοι τι  θα ήταν τα Χριστούγεννα χωρίς κουραμπιέδες και μελομακάρονα κι όμως μελομακάρονο στην Κεφαλονιά δεν υπήρχε όπως αναφέρει η κ. Νιόβη, αλλά μπήκε τα τελευταία χρόνια στο προσκήνιο και ανέλυσε με σαφήνεια πως το κάθε γλυκό κρύβει την δική του ιστορία.

«Αν αναλύσει κανείς τα συνθετικά της λέξης «μελομακάρονο» αποκαλύπτεται η προέλευσή του. Η λέξη «μακαρόνι» παράγεται από την μεσαιωνική ελληνική λέξη «μακαρωνία», που ήταν ένα νεκρώσιμο δείπνο με βάση τα ζυμαρικά το οποίο έτρωγαν στις κηδείες, για να μακαρίσουν τον νεκρό. Με τη σειρά της, η λέξη «μακαρωνία» συνδέεται ετυμολογικά με την αρχαία ελληνική λέξη «μακαρία», που δεν ήταν άλλο από την ψυχόπιτα. Δηλαδή, ένα κομμάτι ψωμιού περίπου στο ίδιο σχήμα με το μελομακάρονο, το οποίο το προσέφεραν μετά την κηδεία. Γυρνώντας πίσω στην Ελλάδα, κάποια στιγμή το κομμάτι αυτό του ψωμιού βουτήχτηκε στο μέλι και από τις λέξεις «μέλι» και «μακαρία» έγινε το μελομακάρονο, το οποίο καθιερώθηκε ως γλύκισμα των Χριστουγέννων. κυρίως από τους Μικρασιάτες Έλληνες και με το όνομα «φοινίκι».

«Ο κουραμπιές έλκει την καταγωγή του από την Περσία, όπου πρωτοεμφανίστηκε τον 7ο αιώνα, όταν η ζάχαρη διαδόθηκε στην περιοχή. Την πατρότητα του κουραμπιέ διεκδικεί και ο Λίβανος, ενώ ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένος και στο Βυζάντιο.

Το γλύκισμα έχει «ταξιδέψει» στην Ελλάδα, την Τουρκία και τις Βαλκανικές χώρες. Ένα είδος κουραμπιέ με την ονομασία Πολβορόν (Polvorón) είναι διαδεδομένο στις ισπανόφωνες χώρες και το νότιο Τέξας.

Στην Ελλάδα οι πιο παραδοσιακοί κουραμπιέδες θεωρούνται εκείνοι της Νέας Καρβάλης. Οι πρόσφυγες από την Καρβάλη της Καππαδοκίας εγκαταστάθηκαν στον νομό Καβάλας το 1924, έφτιαξαν τη Νέα Καρβάλη και μαζί έφεραν και την παραδοσιακή συνταγή κουραμπιέδων που ήταν διαδεδομένη στη Μικρά Ασία».

«Εγώ ήξερα τον κουραμπιέ που τον κάναμε στα Κεφαλονίτικα σπίτια σε σχήμα μισοφέγγαρου, η στρογγυλό και σε πολλά ζαχαροπλαστεία τον κάνανε σε σχήμα ρομβοειδές. Τώρα είναι όλοι στρογγυλοί. Μπήκε στην ζωή μας ο κουραμπιές και τον φτιάχνει όλη η Ελλάδα και στην Κεφαλονιά μπήκανε μελομακάρονα και κουραμπιέδες μετά τον σεισμό του 1953».

Σύμφωνα με τις παραδόσεις και τα έθιμα του νησιού,  όπως ανέφερε η κ Νιόβη, την παραμονή των Χριστουγέννων η γεύση που κυριαρχούσε σε όλα τα σπίτια , ήταν οι τηγανίτες (ανέλυσε πως παρασκευάζονται) που στην Κεφαλονιά τα έλεγαν τηγανόψωμα και πρόσθεταν μέλι η καρύδια και αμύγδαλα. Σήμερα αυτό το παρασκεύασμα έχει εμπλουτιστεί με περισσότερα υλικά και διάφορα φρούτα και σε μεγάλα καταστήματα κυκλοφορεί ως πανκ κέικ.

(Οι τηγανίτες έχουν μακρά ιστορία στην Ελλάδα, προγενέστερη των χριστιανικών εθίμων-όπως επισημαίνει η κ Νιόβη).

Την τηγανίτα την έφτιαχναν και οι αρχαίοι Έλληνες προ Χριστού    και την έβαζαν σε μεγάλες πλάκες και την έψηναν στον ήλιο.

‘Άλλα γλυκά που δέσποζαν στο εορταστικό τραπέζι ήταν:

-Οι δίπλες που τις έλεγαν φιόγκους (εξήγησε τον λόγο και τον τρόπο παρασκευής τους), αλλά παρομοίως και στην Χίο τις φτιάχνουν με τα ίδια υλικά και τον ίδιο τρόπο και τις λένε ψαθούρια.

Οι γνωστές δίπλες ήρθαν πολύ αργότερα και στα μαγαζιά παρασκευάζονταν με συνταγή από την Κωνσταντινούπολη και ακόμα σήμερα παρασκευάζεται , η οποία είναι γεμιστή με καρύδι και διάφορα άλλα υλικά.

-Κέικ με σταφίδες, καρύδια , αμύγδαλα, πορτοκαλόφλουδα κλπ που κοβόταν την ημέρα των Χριστουγέννων.

- Η πουτίγκα που κυριαρχούσε στα αρχοντόσπιτα και άρχισε να παρασκευάζεται στην Κεφαλονιά επί Αγγλοκρατίας όμως με κατά τι διαφορετικό τρόπο. Με ψωμί ξερό μουλιασμένο στο γάλα , αυγά, διάφορα κόντιτα-αποξηραμένα φρούτα- και γλυκά του κουταλιού.

Μετά το ψήσιμο την επάλειφαν με σάλτσα πουτίγκας (ανέφερε τα υλικά) η με γλυκό του κουταλιού.

-Αμυγδαλόπιτα η καρυδόπιτα σε όσα σπίτια γιόρταζαν ονόματα τα Χριστούγεννα, τις οποίες στόλιζαν με κρέμα ζαχαροπλαστικής , η κρέμα πιάτου και επάνω σοκολάτα με φρούτα γλυκά του κουταλιού.

-Τα Μπουλ ντε νεζ- μπάλες χιονιού είναι Βενετσιάνικη συνταγή  και τα φτιάχνανε κάποιες κυρίες και σε διάφορες γιορτές. Και στην Κέρκυρα υπάρχουν τα Μπουλ ντε νεζ.

-Τα σιρτζίτζουλα τα έφτιαχναν περισσότερο στην Έρισο, στην Πύλαρο, στην Σάμη και στα Βαλσαμάτα με ζύμη σαν του μελομακάρονου.

 Τα  έφτιαχναν περισσότερο την Πρωτοχρονιά  , τους έβαζαν και κρασί και το σχήμα τους ήταν σαν μικρά μπαλάκια και τα τηγάνιζαν και τα περιέλουζαν με μέλι , κανέλα και καρύδια τριμμένα.

-Οι κλαφτές, παρασκευάζονταν περισσότερο στην Λειβαθώ και ήταν κάτι σαν ξεροτήγανα, αλλά με διαφορετική σύσταση στο ζυμάρι τους, που όταν τις έψηναν τις γέμιζαν με μαρμελάδα, η γλυκό του κουταλιού.

Τις κλαφτές τις είχαν όχι τόσο τα Χριστούγεννα, αλλά άλλες μέρες».

Ο τσιπουρίτης τότε κυριαρχούσε σε πολλά σπίτια. Στην ροτόντα  του σπιτιού, υπήρχε και πορτοκάλι με γαρύφαλλα για να δίνει ευωδιά στο σπίτι και το παίρνανε πολλοί σε ένα πιατέλο όταν θέλανε να πάνε σε μαγαζιά και σπίτια να πούνε τα χρόνια πολλά για να τους δώσουν το πρεβεράντζιο- το φιλοδώρημα».

Στην  ροτόντα με τα ωραία ασπροκέντια και τις απλάδενες-πιατέλες- είχανε και πολλά ηδύποτα για κέρασμα για τις ευχές, ρόδι, περγαμόντο, κλπ.

Οι άντρες πίνανε τσιπουρίτι, που παρασκευαζόταν με τσίπουρο, ζάχαρη και φλούδες από μανταρίνι και πορτοκάλι.

Το φαγητό των Χριστουγέννων

Στην Κεφαλονιά εκείνα τα χρόνια δεν υπήρχε γαλοπούλα, μπορεί να υπήρχε μία κότα που την έστελναν από το χωριό και την έφτιαχναν οι νοικοκυρές αυγολέμονο.

Την παραμονή το βράδυ επειδή νηστεύανε 40 ημέρες, φτιάχνανε κάτι ελαφρό.

Το καθιερωμένο φαγητό των Χριστουγέννων, ήτανε το αρνί η το κατσικάκι με τις νιές πατάτες στον φούρνο (τσερέπα).

Το χοιρινό με γλυκοπατάτες (Ληξουρίου) και κυδώνια στον φούρνο Το δε αρνί πριν το βάλουν στον φούρνο, το έβραζαν και το έφτιαχναν για το μεσημέρι αυγολέμονο. Από σαλάτες είχαμε το μικρό μαρούλι, όχι τις ρουμάνες, με φρέσκο κρεμμυδάκι και τυρόπιτα αβράκωτη.

Το Χριστόψωμο ήταν το ψωμί της ημέρας, αλλά στο Αργοστόλι οι νοικοκυρές δεν το έφτιαχναν, το έπαιρναν από τον φούρνο, διακοσμημένο με διάφορα σχέδια και με ένα καρύδι στην μέση.

 Σε κάποια χωριά της Κεφαλονιάς φτιάχνανε την κουλούρα της γωνιάς. Το κρασί ήταν ρομπόλα η τσαούση σε ένα μεγάλο μποτσώνι (καράφα) στην μέση του τραπεζιού.

Τα Χριστούγεννα σε μερικά χωριά φτιάχνανε και την πουτρίδα , που ήτανε χοιρινό με κουνουπίδι η λάχανο .

Την Πρωτοχρονιά κυριαρχούσαν σχεδόν τα ίδια, κατσίκι η αρνί στο ταψί  σε όλα τα σπίτια.

Τα κάλαντα  τα παιδιά τα έψελναν  το πρωί, και οι χορωδίες και γενικά οι μεγάλοι ν κυρίως το βράδυ και οι νοικοκυραίοι περίμεναν να χτυπήσουν τα χτυπητήρια  στις πόρτες, τότε δεν υπήρχαν κουδούνια.

Τελειώνοντας τα κάλαντα, έλεγαν «με τρία γράμματα χρυσά γράφεται το όνομα σου, αγαπητέ -το όνομα του νοικοκύρη- καλησπερίσματα σου».

«Να είναι όλος ο κόσμος καλά, χρόνια πολλά πανταχού, με υγεία προπάντων , γιατί αυτό είναι το πρώτιστο σήμερα. Να είναι όλος ο κόσμος καλά και να περάσει πολύ ευχάριστα όλες αυτές τις μέρες των εορτών» οι ευχές τις κ. Νιόβης.

Ακολουθεί το ηχητικό της συνέντευξης.

{https://soundcloud.com/user-46829938/inkefalonia-89-2-niovi-8}