Παρουσίαση του ηλιακού ρολογιού στα Ραζάτα
Τελευταία ενημέρωση: Δευτέρα, 02 Σεπτεμβρίου 2013 10:46
Το Ηλιακό ρολόι στα Ραζάτα βρίσκεται εντός του αγροκτήματος ιδιοκτησίας του Πετεινάτου Διονυσίου, το οποίο συνορεύει με τον κεντρικό δρόμο Αργοστολίου - Σάμης.
Είναι ένα οριζόντιο Ηλιακό ρολόι. Αποτελείται από μια μαρμάρινη ημικυκλική πλάκα, διαμέτρου 1,5 μ. και ακτίνας 0,75 μ., η οποία είναι τοποθετημένη σε οριζόντιο επίπεδο. Ακόμη αποτελείται από μια μεταλλική ανοδείξωτη ράβδο (γνώμονα) μήκους 0,45 μ., η οποία είναι τοποθετημένη σταθερά στο κέντρο της διαμέτρου της μαρμάρινης πλάκας.
Ο γνώμονας σχηματίζει γωνία τριάντα οχτώ μοιρών και δώδεκα πρώτων λεπτών της μοίρας (38ο.12΄) με το οριζόντιο επίπεδο και έχει κατεύθυνση προς το Βορρά.
Το διάγραμμα ωρών χαράχτηκε πάνω στη μαρμάρινη πλάκα με τη βοήθεια ενός μαθηματικού τύπου, ο οποίος έχει σαν παράμετρο το ημίτονο του γεωγραφικού πλάτους του τόπου (38ο.12΄) όπου βρίσκεται το ρολόι. Οι αριθμοί των ωρών είναι σκαλισμένοι κυκλικά στην άκρη της επιφάνειας της πλάκας. Οι γραμμές της 6ης π.μ. και της 6ης μ.μ. ώρας ταυτίζονται με τη διάμετρο της πλάκας, έχοντας η πρώτη κατεύθυνση προς τη Δύση και η δεύτερη κατεύθυνση προς την Ανατολή. Στο κέντρο της διαμέτρου είναι χαραγμένη κάθετα η γραμμή της 12ης ώρας και έχει κατεύθυνση προς το Βορρά. Οι γωνίες των ωρών μεγαλώνουν όσο απομακρύνονται από τη γραμμή της 12ης ώρας όπως φαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία.
Η λειτουργία του Ηλιακού ρολογιού βασίζεται στην ημερήσια πορεία της σκιάς της ράβδου πάνω στη μαρμάρινη πλάκα. Η ώρα που δείχνει η σκιά ονομάζεται Ηλιακή ώρα. Η Ηλιακή ώρα διαφέρει από την ώρα που δείχνει το ρολόι στο χέρι μας (ώρα ζώνης).
Για να βρούμε την ώρα ζώνης κάνουμε τις παρακάτω διορθώσεις :
1.- Προσθέτουμε μια ώρα (+ 1 ώρα), αν ισχύει η θερινή ώρα. Η θερινή ώρα εφαρμόζεται από το τελευταίο Σάββατο του Μαρτίου έως το τελευταίο Σάββατο του Οκτωβρίου.
2.- Η τροχιά της Γης που πραγματοποιείται με κλίση εικοσιτριών μοιρών (23ο) γύρω από τον Ήλιο δεν είναι απόλυτα κυκλική αλλά ελλειπτική. Έτσι η απόσταση της Γης από τον Ήλιο μεταβάλλεται συνεχώς με συνέπεια να μεταβάλλεται συνεχώς και η ταχύτητα της Γης. Γι'αυτό επιβάλλονται διορθώσεις (εξίσωση χρόνου) εξαρτώμενες από την ημερομηνία και εκτεινόμενες σ' ένα χρονικό διάστημα εύρους 30 λεπτών.
3.- Όταν ο Ήλιος βρίσκεται στο ανώτερο σημείο της φαινόμενης τροχιάς του (Ηλιακό μεσημέρι), η σκιά του γνώμονα δείχνει 12. Όμως ο Ήλιος δεν μεσουρανεί την ίδια χρονική στιγμή παντού, γι' αυτό η ώρα που δείχνει το Ηλιακό ρολόι (τοπική ώρα) διαφέρει από τόπο σε τόπο και χρησιμοποιούμε για πρακτικούς λόγους την ώρα ζώνης. Έτσι προκύπτει διόρθωση 24 λεπτών η οποία έχει υπολογιστεί για το γεωγραφικό πλάτος των Ραζάτων και την ώρα ζώνης της Ελλάδος.Συνολικά οι παραπάνω διορθώσεις φαίνονται στον παρακάτω πίνακα.
Κλείνοντας την παρουσίαση του Ηλιακού οριζόντιου ρολογιού στα Ραζάτα, θεωρούμε ότι παρά την αναμφισβήτητη αξία που έχουν μελέτες, άρθρα, κείμενα με αντικείμενο τα Ηλιακά ρολόγια, είναι περισσότερο ωφέλιμη μια επί τόπου επίσκεψη στο συγκεκριμένο χώρο, η οποία θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην κατανόηση της λειτουργίας του.
Πετεινάτος Διονύσιος του Ευαγγέλου
Φαρακλάτα Κεφαλληνίας
