50 χρόνια Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών – Ομιλία του Προέδρου Παύλου Μπουχάγιερ

Με ιδιαίτερη συγκίνηση μίλησε ο πρόεδρος της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, Παύλος Μπουχάγιερ, κατά την εκδήλωση για τα 50 χρόνια συνεχούς παρουσίας και δράσης του φορέα στον πολιτισμό και την ιστορική έρευνα.

Ο κ. Μπουχάγιερ ανέφερε ότι η επέτειος αυτή αποτελεί «πηγή χαράς και υπερηφάνειας», καθώς η Εταιρεία δεν περιορίστηκε μόνο στην ανάδειξη της ιστορίας της Κεφαλονιάς, αλλά συνέβαλε ευρύτερα στην πολιτιστική ζωή της Επτανήσου και της πατρίδας γενικότερα.

Όπως τόνισε, η ίδρυση της Εταιρείας πριν από μισό αιώνα υπήρξε αποτέλεσμα της «συναστρίας σπουδαίων ανθρώπων και σημαντικών προσωπικοτήτων», που αποφάσισαν να θέσουν τη διάθεσή τους για προσφορά σε ένα οργανωμένο πλαίσιο. Παρά τις δυσκολίες και τις προσωπικές φιλοδοξίες που θα μπορούσαν να αποτελέσουν εμπόδιο, «οι άνθρωποι αυτοί ομόνωσαν και λειτούργησαν ως σύνολο», επιτυγχάνοντας εντυπωσιακά αποτελέσματα που παραμένουν μέχρι σήμερα ορατά.

Ο πρόεδρος σημείωσε ότι έχει λάβει συγχαρητήρια για τη δράση της Εταιρείας, τα οποία –όπως είπε– «ανήκουν στους προηγούμενους» που έθεσαν τις βάσεις. Υπογράμμισε μάλιστα ότι ελάχιστοι φορείς σε εθνικό επίπεδο διαθέτουν ανάλογη συνέπεια και επιτυχία, γεγονός που δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη για το μέλλον.

Επιπλέον, εξέφρασε την ικανοποίησή του που στην εκδήλωση παρευρέθηκαν «δάσκαλοι του παρελθόντος και συνεργάτες του σήμερα», διαψεύδοντας –όπως είπε– την αντίληψη ότι τέτοιες συναντήσεις δεν είναι ελκυστικές. Αντίθετα, τόνισε ότι οφείλει η Εταιρεία να δείχνει πως «η δουλειά δεν γίνεται για να μένει σε τέσσερις τοίχους ή να γράφεται απλώς σε βιβλία, αλλά για να αφορά την κοινωνία και να την κάνει καλύτερη».

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στον πρώτο πρόεδρο της Εταιρείας, τον αείμνηστο Μαρίνο Κοσμετάτο, τον οποίο χαρακτήρισε «σοβαρό, μορφωμένο άνθρωπο, στον οποίο –μαζί με τη σύζυγό του– η Κεφαλονιά οφείλει πολλά», ειδικά μετά τους καταστροφικούς σεισμούς του 1973.

Στη συνέχεια, ο κ. Μπουχάγιερ διάβασε μήνυμα του ιστορικού και επί χρόνια Προέδρου, Γεωργίου Μοσχόπουλου, που λόγω προσωπικών λόγων δεν μπόρεσε να παρευρεθεί. Στο μήνυμα, τονίστηκε η σημασία της πορείας της Εταιρείας από τον Αύγουστο του 1975 μέχρι σήμερα, με εκδόσεις, διαλέξεις, συνέδρια και το περιοδικό «Κεφαλληνιακά Χρονικά», που αριθμεί ήδη 23 τόμους.

Ο κ. Μπουχάγιερ επισήμανε ότι οι εκδόσεις αυτές αποτελούν έναν «θησαυρό γνώσης», με χιλιάδες σελίδες πρωτογενούς έρευνας, αναγνωρισμένες ακόμη και από πανεπιστήμια σε διαδικασίες επιστημονικής εξέλιξης.

Τέλος, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς όλους τους ερευνητές που εργάστηκαν με κόπο και επιμονή, τονίζοντας ότι «η Εταιρεία Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών έχει καταστεί σημείο αναφοράς για ολόκληρη την Ελλάδα».

«Δώρα Μαρκάτου: Η Εταιρεία στάθηκε αθόρυβα και με συνέπεια – Κάλεσμα στους νέους να συνεχίσουν την πορεία της»

Στην επετειακή εκδήλωση για τα 50 χρόνια της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, τον λόγο πήρε και η κα Δώρα Μαρκάτου, ιδρυτικό μέλος και επί σειρά ετών ενεργή συνεργάτιδα της Εταιρείας.

Η κα Μαρκάτου έκανε μια σύντομη επισκόπηση της πορείας της Εταιρείας από το 1975 μέχρι σήμερα, υπενθυμίζοντας ότι τότε, με πρωτοβουλία του καθηγητή Γιώργου Μοσχόπουλου, ιδρύθηκε η Εταιρεία, με σκοπό –όπως είπε– «την προαγωγή της ιστορικής έρευνας για την Κεφαλονιά και την αξιοποίηση του ανεκδότου αρχειακού υλικού».

Ανέφερε ότι στα πρώτα χρόνια οργανώθηκαν συνεργεία ταξινόμησης του αρχειακού υλικού, που κινδύνευε να καταστραφεί από την υγρασία και τον χρόνο. «Νέοι επιστήμονες, υπό την καθοδήγηση έμπειρων ερευνητών, μπολιάστηκαν με τον κόπο και το πάθος της ιστορικής εργασίας», σημείωσε χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας ότι έτσι δημιουργήθηκε ένα «φυτώριο νέων ερευνητών».

Η κα Μαρκάτου υπενθύμισε ότι το 1975 ήταν εποχή μεγάλων προσδοκιών, καθώς η κοινωνία προσπαθούσε να ανασυγκροτηθεί μετά τους σεισμούς του 1953 και τη δικτατορία. «Μέσα σε αυτό το κλίμα ελευθερίας και δημιουργίας, η Εταιρεία βρήκε πρόσφορο έδαφος για να αναπτύξει το έργο της», τόνισε.

Σημαντικό σταθμό χαρακτήρισε το πρώτο διεθνές συνέδριο φιλοσοφίας της τέχνης, που φιλοξενήθηκε στο νησί το 1976, δείχνοντας ότι ακόμη και μια μικρή επαρχία μπορούσε να αποτελέσει κέντρο επιστημονικής δραστηριότητας.

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στο περιοδικό «Κεφαλληνιακά Χρονικά», που εκδίδεται ανελλιπώς από το 1976 έως σήμερα και αριθμεί πλέον 23 τόμους. «Το περιοδικό αποτέλεσε βήμα διαλόγου με την επιστημονική κοινότητα, καλύπτοντας όλους τους τομείς των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών», είπε, τονίζοντας ότι περιλαμβάνει δεκάδες άρθρα για την πολιτική, οικονομική, κοινωνική ιστορία, τη λογοτεχνία, τη μουσικολογία, τη θεατρολογία και τη φιλοσοφία, ενώ δεν λείπουν και μελέτες αρχαιολογίας ή ιστορίας της τέχνης.

Η κα Μαρκάτου υπενθύμισε επίσης ότι από το 1980 εγκαινιάστηκε και η σειρά «Διατριβές και Μελέτες», με πρώτο βιβλίο εκείνο της Μιράντας Σταυρινού Παξιμαδοπούλου για την εξέγερση της Κεφαλονιάς το 1848-49. Παράλληλα, η Εταιρεία διοργάνωσε ή συνδιοργάνωσε πλήθος συνεδρίων και ημερίδων, με κορυφαίες στιγμές τα δύο διεθνή Πανιόνια Συνέδρια, το 1986 και το 2018, που συγκέντρωσαν εκατοντάδες ερευνητές.

«Η Εταιρεία δεν πρόσφερε ποτέ άρτον και θεάματα», τόνισε με έμφαση, «αλλά αθόρυβα και με συνέπεια εκπλήρωσε τον σκοπό της, συσσωρεύοντας πάνω από 60 τόμους επιστημονικής γνώσης, πολύτιμης για την τοπική αλλά και την εθνική ιστορία».

Κλείνοντας, απηύθυνε κάλεσμα στους νέους να αγκαλιάσουν την Εταιρεία, όχι γιατί θα τους προσφέρει «εύκολη υλική ανταμοιβή», αλλά γιατί θα τους δώσει «πνευματική ανύψωση, γνώσεις και δεξιότητες χρήσιμες στην επιστημονική και επαγγελματική τους πορεία».

Επίσης, κάλεσε τις τοπικές αρχές να αξιοποιούν τον πλούτο γνώσης που έχει παραχθεί, ώστε οι αποφάσεις και τα έργα τους να βασίζονται και στην ιστορική και πολιτιστική μνήμη του τόπου.

«Η Εταιρεία», κατέληξε, «παρά τις δυσκολίες, στέκεται όρθια και συνεχίζει να υπηρετεί τον σκοπό της, προσαρμοζόμενη στα νέα δεδομένα και τις ανάγκες της εποχής».

Ο εκπαιδευτικός και ερευνητής Ηλίας Τουμασάτος ευχαρίστησε το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών για την πρόσκληση στην εκδήλωση. Επιπλέον, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον καθηγητή Γεώργιο Ν. Μοσχόπουλο, τον άνθρωπο που τον έφερε στην Εταιρεία και τον καθοδήγησε για πάνω από 20 χρόνια.

Τόνισε ότι ο Μοσχόπουλος έχει τεράστια προσφορά στην επιστήμη και την Εταιρεία, δημιουργώντας μια μεγάλη παρακαταθήκη επιστημονικού λόγου.

Ανέφερε ότι το 2000, όταν ήρθε για πρώτη φορά στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη, ο κ. Μοσχόπουλος και ο αείμνηστος Γεράσιμος Σταματάτος του ζήτησαν να επισκεφθεί το ζεύγος Μαρίνου και Ελένης Κοσμετάτου.

Είπαν ότι «είναι οι άνθρωποι που έχτισαν αυτόν τον χώρο».

Περιέγραψε τη συνάντηση με δέος, αναφέροντας ότι το σπίτι τους στην οδό Ριζοσπαστών απέπνεε την αύρα ενός αστικού κόσμου που είχε χαθεί με τους σεισμούς του 1953.

Τόνισε ότι ο Μαρίνος Κοσμετάτος είναι η προσωποποίηση του «ενεργού πολίτη».

Ανέφερε ότι η απλή καταγραφή του ως δημάρχου Αργοστολίου (1975-1982) τον αδικεί , καθώς η δημόσια δράση του είχε ξεκινήσει τουλάχιστον 20 χρόνια νωρίτερα και περιλάμβανε τον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την κοινωνική αλληλεγγύη και τον τουρισμό.

Καταγωγή και εκπαίδευση

Ο Ηλίας Τουμασάτος

ανέφερε ότι ο Μαρίνος Κοσμετάτος ήταν γιος του Σπυρίδωνος Φωκά-Κοσμετάτου, ο οποίος ήταν δήμαρχος Αργοστολίου από το 1903 έως το 1914.

Σημείωσε ότι το έργο του πατέρα του, που αναμόρφωσε την πόλη, στάθηκε πρότυπο για τον Μαρίνο.

Είπε ότι ο Μαρίνος και τα αδέλφια του μεγάλωσαν σε ένα ευρωπαϊκό, αστικό περιβάλλον με βιβλιοθήκη 5.000 τόμων, στην οικία του παππού του Μαρίνου Γκεντιλίνη.

Τόνισε ότι ο Μαρίνος Κοσμετάτος αποφοίτησε από το Λεόντειο Λύκειο Αθηνών και σπούδασε νομική στην Αθήνα και το Παρίσι.

Εργάστηκε στην Εθνική Τράπεζα και, μετά τη συνταξιοδότησή του, εξελέγη δήμαρχος Αργοστολίου για δύο τετραετίες, το 1975 και το 1978.

Προσφορά και όραμα

Ο ομιλητής

ανέφερε ότι οι σεισμοί του 1953 πυροδότησαν την επιθυμία του Μαρίνου και της Ελένης Κοσμετάτου να αναλάβουν κοινωνική δράση. Η ευαισθησία τους ξεπερνούσε την παλιά αντίληψη της φιλανθρωπίας και

στόχευε στη δημιουργία υποδομών.

Είπε ότι το ζεύγος δεν είχε μεγάλη περιουσία για να χρηματοδοτήσει εξ ολοκλήρου τις υποδομές , αλλά

αξιοποίησε στο μέγιστο βαθμό τις γνωριμίες του για να εξασφαλίσει κρατικούς πόρους και ιδιωτικά κεφάλαια.

Τόνισε ότι ο Μαρίνος χρησιμοποίησε ένα υποδειγματικό δίκτυο δημοσίων σχέσεων για το καλό του τόπου και όχι για την προσωπική του προβολή.

Ανέφερε ότι ο Μαρίνος Κοσμετάτος έκανε το χόμπι του, τη φωτογραφία, εργαλείο για τη διατήρηση του χαμένου κόσμου, φωτογραφίζοντας ό,τι σώθηκε από την προσεισμική Κεφαλονιά.

Πρόσθεσε ότι το μεγάλο φωτογραφικό του αρχείο βρίσκεται εν μέρει στο Κοργιαλένειο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο.

Σημείωσε ότι η πιο σημαντική έκδοση που βασίζεται στις φωτογραφίες του είναι το τρίτομο έργο «Κεφαλονιά ένα Μεγάλο Μουσείο – Εκκλησιαστική τέχνη».

Συμμετοχή σε φορείς και δημαρχία

Ο Ηλίας Τουμασάτος

τόνισε ότι η αγωνία του Κοσμετάτου για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς έγινε στόχος ζωής μέσα από την ενεργό συμμετοχή του σε ιδρύματα και φορείς, με επίκεντρο το Κοργιαλένειο Διοικητικό Συμβούλιο Κεφαλληνίας.

• Ανέφερε ότι ο Κοσμετάτος πρωταγωνίστησε στην ανοικοδόμηση της Κοργιαλένειου Βιβλιοθήκης και στη σωτηρία του Ιστορικού Αρχείου της Κεφαλονιάς. Με τη χορηγία του Ευαγγέλου Τυπάλδου-Μπασιά, δημιουργήθηκε η δεύτερη πτέρυγα του κτιρίου για το Αρχείο.
• Είπε ότι η Ελένη Κοσμετάτου οραματίστηκε την ίδρυση του Κοργιαλενείου Ιστορικού και Λαογραφικού Μουσείου, στο οποίο το ζευγάρι άρχισε να συγκεντρώνει υλικό από τα ερείπια.
• Πρόσθεσε ότι η Βιβλιοθήκη λειτούργησε ως πνευματικό κέντρο και ότι ο Κοσμετάτος παρότρυνε λόγιους να κληροδοτήσουν τις συλλογές τους.

Τόνισε ότι ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Εταιρείας Κεφαλληνιακών Ιστορικών Ερευνών, που ιδρύθηκε το 1975 με στόχο την υποστήριξη του Ιστορικού Αρχείου.

Δήμαρχος και κληρονομιά

Ο ομιλητής

είπε ότι οι δύο τετραετίες της δημαρχίας του Κοσμετάτου χαρακτηρίστηκαν από την προσπάθεια βελτίωσης των βασικών υποδομών της πόλης , όπως η ύδρευση, η αποχέτευση και ο εξωραϊσμός των πλατειών.

Επισήμανε ότι ο Κοσμετάτος συνέχισε τις ίδιες στρατηγικές που εφάρμοζε ως αντιπρόεδρος του Κοργιαλενείου και

αξιοποίησε ακόμα και το “crowd funding”, χρηματοδοτώντας έργα με μικρές δωρεές από πολίτες και απόδημους.

Ανέφερε ότι ο Κοσμετάτος κατέθετε τα δικά του έξοδα παράστασης ως δημάρχου στους λογαριασμούς του Δήμου, ως δείγμα της ανιδιοτελούς του προσφοράς.

Είπε ότι προσπάθησε να εξασφαλίσει τη μέγιστη συναίνεση και κατάφερε να αντιμετωπίσει δύο μεγάλες κρίσεις προς το τέλος της θητείας του.

Ο Ηλίας Τουμασάτος

κατέληξε λέγοντας ότι ο Κοσμετάτος ήταν ένας άνθρωπος με όραμα και προοδευτική αντίληψη , που πίστευε στη συνέργεια του κράτους με την ιδιωτική πρωτοβουλία για τη δημιουργία υποδομών.

Τόνισε ότι η μεγαλύτερη τιμή για εκείνον ήταν ο σεβασμός της τοπικής κοινωνίας και ότι αυτό συνέβη επειδή ο Μαρίνος και η Ελένη προσέφεραν χωρίς να προσδοκούν τίποτα για τον εαυτό τους.

Είπε ότι αφιέρωσαν τη ζωή τους στη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς χωρίς κανένα προσωπικό όφελος και

περιέγραψε το μπουκέτο λουλουδιών που βρέθηκε στην πόρτα της Βιβλιοθήκης την ημέρα του θανάτου του ως ένα ανώνυμο «ευχαριστώ».

Εικόνες/Video: Neil Jackson

{https://www.youtube.com/watch?v=xxj6MEPnrV0/}