Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΗ ΤΟΥ ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗ

Αγαπητοί γονείς,

Συνεχίζοντας την πολιτική της αξιολόγησης-κατηγοριοποίησης και ιδιωτικοποίησης-διάλυσης της δημόσιας εκπαίδευσης, το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωσε μέσα στις διακοπές του Πάσχα τον κατάλογο των σχολείων που θα συμμετέχουν «υποχρεωτικά» στον «ελληνικό διαγωνισμό PISA», ο οποίος θα πραγματοποιηθεί φέτος στις 22 Μαΐου.

Πρόκειται για 660 Δημοτ. Σχολεία και Γυμνάσια από όλη τη χώρα, που με αδιευκρίνιστες διαδικασίες επιλέχθηκαν (και χωρίς να ερωτηθούν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι εκπαιδευτικοί, μαθητ(ρι)ες και γονείς) απευθείας από το υπουργείο Παιδείας. Μεταξύ των Δημοτικών Σχολείων περιλαμβάνονται και 4(!) σχολεία της περιοχής του Συλλόγου μας: 1^ο ΔΣ Ληξουρίου, ΔΣ Βλαχάτων, ΔΣ Χιονάτων και ΔΣ Σταυρού Ιθάκης, χωρίς (επαναλαμβάνουμε) καμιά ενημέρωση και συμφωνία εκπαιδευτικών και γονιών.

Η διενέργεια των εξετάσεων PISA νομοθετήθηκε με τον νόμο 4823/2021 (Άρθρο 104, Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού συστήματος) που μαζί με το σύνολο των αντιεκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων των τελευταίων ετών στοχεύει στη δομική αλλαγή της μορφής και του περιεχομένου του δημόσιου σχολείου, την κυριαρχία της δεξιότητας και της πληροφορίας έναντι της ολόπλευρης κριτικής γνώσης, την ένταση της κοινωνικής επιλογής και του ταξικού ξεδιαλέγματος του μαθητικού πληθυσμού από τα πρώιμα στάδια της εκπαιδευτικής διαδικασίας, την ενίσχυση της τυποποίησης κ.ά.

Φέτος εφαρμόζονται για τρίτη φορά πιλοτικά καθώς η μεγάλη αντίσταση των εκπαιδευτικών και των γονιών (και των ίδιων των μαθητ(ρι)ών στη Δ.Ε.) τα δύο προηγούμενα χρόνια ανάγκασε την κυβέρνηση να συνεχίσει και φέτος την πιλοτική εφαρμογή, ενώ το νομοθετικό πλαίσιο ορίζει γενίκευσή τους του από πέρυσι.

Τι είναι όμως ο διεθνής διαγωνισμός PISA…

Ήδη από την δεκαετία του 1990 ο διεθνής διαγωνισμός PISA αποτέλεσε ένα διεθνές πεδίο σύγκρισης και ταξινόμησης των εκπαιδευτικών συστημάτων με βάση κριτήρια προερχόμενα από τον χώρο της οικονομίας και της αγοράς. Οι στόχοι του δεν σχετίστηκαν ποτέ με την προώθηση της μόρφωσης όλων των παιδιών αλλά μέσα από μετρήσεις του βαθμού επίτευξης αυτών που έχουν καθοριστεί ως επιθυμητά και αναγκαία από τους γραφειοκράτες του ΟΟΣΑ, συγκροτούνται λίστες ταξινόμησης των εκπαιδευτικών συστημάτων με βάση τον βαθμό συμμόρφωσης αυτών στις νόρμες του ΟΟΣΑ και τις ανάγκες της αγοράς. Μέσα από τα αμφιβόλου εγκυρότητας σταθμισμένα τεστ των υποτιθέμενων αντικειμενικών αξιολογήσεών του προσανατολίζει την εκπαιδευτική διαδικασία σε μαθήματα προσχεδιασμένα, έξω και πέρα από τις ανάγκες παιδιών και κοινωνίας, ταυτίζει τη λειτουργία του δημόσιου σχολείου με την ανταγωνιστικότητα των οικονομιών ενώ την ίδια στιγμή κατατάσσει και αποδίδει ταμπέλες σε μαθητ(ρι)ες, εκπαιδευτικούς και σχολεία.

Και τι επιδιώκει ο «ελληνικός διαγωνισμός PISA»…

Μέσα στο ίδιο πλαίσιο διενεργείται και ο «ελληνικός διαγωνισμός PISA», όπου κατ’ αναλογία με τον διεθνή διαγωνισμό προωθείται ο ανταγωνισμός μεταξύ των σχολικών μονάδων. Η κυβέρνηση επιδιώκει να βρει ένα μετρήσιμο μέγεθος για την εκπαιδευτική διαδικασία μέσω σταθμισμένων τεστ, τα αποτελέσματα των οποίων θα σχετίζονται άμεσα με την αξιολόγηση των σχολείων (και των εκπαιδευτικών τους), την ταξινόμηση και κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων.

Ας δούμε λοιπόν μερικές βασικές πλευρές αυτού του διαγωνισμού:

Είμαστε η μοναδική χώρα παγκόσμια που «κατεβάζει» τον διαγωνισμό αυτό σε τόσο μικρούς μαθητές, στην Στ΄ Τάξη του Δημοτικού.

Σε όποιες χώρες υπάρχουν εξετάσεις και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές τους ζουν με μεγάλο άγχος για να τα καταφέρουν σε κάτι που πολλές φορές είναι έξω από τις δυνάμεις ή τις δυνατότητές τους. Τα θέματα και το πλαίσιο καθορίζεται από άλλους έξω από το σχολείο. Η λογική τους είναι: πρέπει από πολύ μικρή ηλικία να ξεχωρίσουν αυτοί «που τα καταφέρνουν» από αυτούς που «δεν μπορούν». Είτε αυτό αφορά το κάθε παιδί ξεχωριστά, είτε τη σχολική μονάδα ως σύνολο.

Μα, μπορεί να ρωτήσει κάποιος, αφού το εκπαιδευτικό μας σύστημα στηρίζεται στις εξετάσεις, δεν είναι καλό να μπορούν τα παιδιά από μικρά να εξοικειώνονται με αυτές;

Κατηγορηματικά όχι. Δεν υπάρχει «συνηθίζω να δίνω εξετάσεις» - γιατί άλλωστε να το κάνουμε αυτό; Οι εξετάσεις δημιουργούν άγχος, ξεχωρίζουν τους μαθητές σε «ικανούς» και «μη ικανούς», τα σχολεία σε «καλά» και «κακά» χωρίς να παίρνουν υπόψη τους την ιδιαιτερότητα, τις ειδικές κλίσεις, τις ξεχωριστές ανάγκες του κάθε παιδιού ή τις συγκεκριμένες συνθήκες μιας περιοχής ή ενός σχολείου. Σε καμία περίπτωση το σχολείο σε κάθε του βαθμίδα – πόσο μάλλον στο δημοτικό – δεν πρέπει να είναι απλά ένας χώρος που τα παιδιά προετοιμάζονται για εξετάσεις.

Τα τεστ όμως θα είναι ανώνυμα και τα θέματα δεν θα τα βάζουν οι εκπαιδευτικοί των σχολείων, θα είναι από «Τράπεζα Θεμάτων», άρα θα είναι αντικειμενικά. Αυτό δεν είναι καλό;

Ναι μεν τα τεστ θα είναι ανώνυμα, όμως τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν σε επίπεδο σχολείου, δήμου και περιφέρειας. Αυτό σημαίνει ότι ένα σχολείο, άρα και οι μαθητές του που έχουν ονοματεπώνυμο, θα μπουν στη δημόσια κριτική. Όχι για να «βελτιωθεί» αλλά για να «στοχοποιηθεί».

Όσο για την «Τράπεζα θεμάτων» , η εμπειρία δείχνει ότι έχει σκοπό να δυσκολέψει και να ματαιώσει τους μαθητές μας. Είναι εκτός της καθημερινής, σχολικής πραγματικότητας. Τα θέματα αυτά δεν παίρνουν υπόψη τις ξεχωριστές ανάγκες ή δυσκολίες που έχει το κάθε σχολείο και το κάθε παιδί. «Ξεχνά» ότι υπάρχουν πολλοί παράγοντες που καθορίζουν τις σχολικές επιδόσεις. Είναι φτιαγμένα έτσι λες και θέλουν να αποδείξουν ότι τα παιδιά σας «δεν τα παίρνουν τα γράμματα» και ότι εμείς οι εκπαιδευτικοί είμαστε «ανίκανοι» να τα διδάξουμε. Μια ματιά στις τράπεζες θεμάτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση που θα εφαρμοστεί φέτος στις Α’ και Β’ τάξεις του Λυκείου το αποδεικνύει. Δεν υπάρχουν λοιπόν «μετρήσιμα, αξιόπιστα και αντιπροσωπευτικά» αποτελέσματα όπως ισχυρίζεται το Υπουργείο Παιδείας. Εκπαιδευτικοί και γονείς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι στο σχολείο δεν μπορούν όλα να μετρηθούν. Ούτε και πρέπει.

Μα δεν είναι σωστό αυτό που λέει το Υπουργείο ότι «Κανένα σύστημα δεν μπορεί να βελτιωθεί αν δεν αξιολογηθεί»;

Κανένα σύστημα δεν μπορεί να βελτιωθεί αν δεν ικανοποιούνται αυτά που χρόνια τώρα και εσείς οι γονείς και εμείς οι εκπαιδευτικοί διεκδικούμε. Λιγότερα παιδιά στην τάξη, μόνιμο και σταθερό εκπαιδευτικό προσωπικό, δομές που θα υποστηρίζουν τις ειδικές ανάγκες των μαθητών μας , γενναία χρηματοδότηση, βιβλία και προγράμματα σπουδών που θα κάνουν τα παιδιά να αγαπούν τη γνώση.

Οι εξετάσεις αυτές δεν είναι ένας μεγεθυντικός φακός, γιατί στα σχολεία δεν γίνονται μόνο Γλώσσα και Μαθηματικά. Γίνεται και Ιστορία και Γεωγραφία και Πολιτική Αγωγή και Φυσική και Τέχνες και Ξένες Γλώσσες και Υπολογιστές και Θεατρική Αγωγή και Γυμναστική και (κυρίως) στάσεις ζωής, κοινότητα και προσωπικότητα, που δεν μπορούν και δεν πρέπει να μετρηθούν. Στα σχολεία η Γλώσσα δεν είναι μόνο κατανόηση (χρηστικών) κειμένων. Είναι και λογοτεχνία και έκφραση και συνειδητοποίηση.

Οι εξετάσεις αυτές δεν είναι μεγεθυντικός φακός, γιατί είναι σαν το κρεβάτι του Προκρούστη. Αν το επαγγελματικό κύρος των εκπαιδευτικών και η αξία του σχολείου μετριέται από αυτές, τότε όλα τα άλλα μπορούν να περικοπούν για να προγυμναστούμε μπροστά στην πραγματική δοκιμασία. Τίποτα δεν θα είναι πιο σημαντικό.

Οι εξετάσεις αυτές δεν είναι μεγεθυντικός φακός, γιατί παραμορφώνουν με τον χειρότερο τρόπο. Αντιμετωπίζουν ίσα κι όμοια, παιδιά που είναι όμως άνισα και διαφορετικά. Παιδιά που ζουν στη χλιδή και την άνεση και παιδιά που ζουν στα ζόρια, για παράδειγμα, δεν μπορούν να συγκριθούν. Ούτε αυτά ούτε τα σχολεία τους.

Τι πρέπει λοιπόν να κάνουμε;

Το Υπουργείο θα σας πει ότι η συμμετοχή των παιδιών σας είναι «υποχρεωτική». Το λέει για να σας πιέσει. Το λέει γιατί ξέρει ότι υπάρχουν αντιδράσεις. Σας το λέμε καθαρά: δεν υπάρχει καμία συνέπεια για τα παιδιά σας αν δεν συμμετέχουν στο διαγωνισμό.

Εμείς από τη δική μας πλευρά, μέσα από τα εκπαιδευτικά μας σωματεία και εσείς από τη δική σας, με τη δυνατότητα που έχετε να μην συμφωνήσετε στη συμμετοχή των παιδιών σας, πρέπει να ματαιώσουμε τη διεξαγωγή του. Γιατί αν πραγματοποιηθεί φέτος, από του χρόνου θα αφορά όλους τους μαθητές της Στ΄ Τάξης του Δημοτικού και της Γ΄ τάξης του Γυμνασίου και αργότερα και άλλες τάξεις και άλλα μαθήματα, κάτι που προβλέπει ο νόμος. Γιατί αν ξεκινήσει τώρα, δυσκολότερα θα εμποδίσουμε να γίνουν τα σχολεία μας και με αυτόν τον τρόπο χώροι που παιδιά και εκπαιδευτικοί θα πρέπει να περνούν μεγάλο μέρος της σχολικής τους καθημερινότητας για την προετοιμασία εξετάσεων και διαγωνισμών.

Γιατί θέλουμε ένα σχολείο που θα μορφώνει ολόπλευρα και ουσιαστικά, που δεν «θα διδάσκει για το τεστ». Γιατί δεν θέλουμε να γίνει και ο διαγωνισμός PISA άλλος ένας τρόπος που θα χωρίζει σε κατηγορίες μαθητές και σχολεία, που θα ανοίγει το δρόμο για ακόμα περισσότερες αντιεκπαιδευτικές πολιτικές.

Γιατί θέλουμε ένα σχολείο που θα μορφώνει και δεν θα εξοντώνει.

Το σχολείο της χαράς και της δημιουργίας, της γνώσης και της ελευθερίας!

                                                           ΓΙΑ ΤΟ Δ.Σ.

     Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ                                                                  Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

   Βαρδαραμάτος Βαγγέλης                                                                 Παύλου Κατερίνα