Ευαγγελία Σαμόλη: Τροφή για σκέψη ή να ρωτήσουμε το Chatgpt;

Η εξέλιξη των επιστημών και ο διαρκής εμπλουτισμός της ανθρώπινης «εργαλειοθήκης» με πιο προηγμένο υλικό, συνιστά μια αναμενόμενη πραγματικότητα.
Ο «ηθικός» της σκοπός, παραμένει η διευκόλυνση και βελτιστοποίηση της καθημερινότητας και η επίτευξη στόχων κοινωνικής προαγωγής. Θεμιτό κι αναμενόμενο. Αναμενόμενο επίσης και το ότι ο ηθικός σκοπός αν και αυτονόητα οριζόμενος, δεν ικανοποιείται πάντα. Συχνά πρυτανεύουν ωφελιμιστικές, κακοήθεις και λίαν καταστροφικές σκοπιμότητες, που αμαυρώνουν ή και καταργούν την γόνιμη, ευδόκιμη, λειτουργικότητα των τεχνολογικών μέσων.
Η ιστορία κατέδειξε πολλάκις, τους φωτεινούς και σκοτεινούς δρόμους, της πολιτισμικής μας πορείας. Η όψη του νομίσματος που επιλέγεται, αναφορικά με την αξιοποίηση των επιτευγμάτων της ανθρώπινης νόησης, αποτελεί προϊόν σκέψης και βούλησης, υγιούς ή νοσηρής. Σκέψη και βούληση. Τα «ατού» του είδους μας. Τα ισχυρά όπλα της ανθρωπότητας στην μάχη της προσαρμοστικής επιβίωσης, διατήρησης και εξέλιξης, στον περιβάλλοντα χώρο της, επί αιώνες. Ας ονομάσουμε, τον περιβάλλοντα χώρο «φύση», -με την έννοια του συνόλου του φυσικού κόσμου μας-, παραδεχόμενοι πως ο άνθρωπος αποτελεί αλλά και φέρει μέρος της.
Η φύση σε ότι αφορά τα είδη που την αποτελούν, διέπεται από οικονομία και τείνει προς την ανάπτυξη προσαρμογών που καταλήγουν σε διάφορα μοντέλα ισορροπιών, χωρίς σταθερή δομή. Αυτά ανατρέπονται και ανακτώνται επιτρέποντας την ροή. Οι μάχες ευελιξίας και προσαρμοστικότητας, διαρκείς και αμείλικτες, θέτουν εκτός «πολέμου» τα είδη εκείνα που δεν αναπτύσσουν δεξιότητες και χαρακτηριστικά διαχείρισης των νέων δεδομένων. Σε αντίθεση δε, με το εφυέστερο των όντων της, τον άνθρωπο, δεν «ξοδεύει» αλόγιστα. Δεν σπαταλάει ενέργεια για να παράξει ό,τι της προσφέρεται έτοιμο και δεν συντηρεί αναπαράγοντάς τα στην πορεία του χρόνου, όσα αποδεικνύεται ότι δεν απατούνται (απαιτούνται, με γνώμονα την φυσική νομοτέλεια και όχι την ανθρώπινη αντίληψη).
Να το θέσουμε εκλαϊκευμένα: Ουρές , τρίχες εξέλειψαν και ο εγκέφαλος μεγάλωσε κατά… κάτι, σε εμάς και πολλά άλλα παρόμοια συνέβησαν, που αφορούν εμάς και τους λοιπούς έμβιους οργανισμούς στον πλανήτη μας. Αν τροφοδοτηθούμε εξωγενώς με καποια ουσία επί μακρόν σιγά σιγά μειώνεται η παραγωγή της ενδογενώς (με την προϋπόθεση βέβαια ότι ο οργανισμός μας λειτουργεί φυσιολογικά και την λαμβάνουμε εκ του περισσού), αν δεν χρησιμοποιούμε κάποιο μέλος του σώματός μας ατροφεί και πάει λέγοντας.
Πλείστα τα παραδείγματα της τάσης και της «φιλοσοφίας» που υποκρύπτεται πίσω από τους μηχανισμούς της φύσεως. Άλλοτε ορατή και κατανοητή άλλοτε αόρατη ή δυσνόητη, σίγουρα έχει διαμορφώσει και διαμορφώνει, σε χρόνους δυσθεώρητους για την ανθρώπινη νόηση, τα όσα περιβάλλουν και αντιλαμβανόμαστε και άλλα τόσα που οι δυνατότητές μας δεν επιτρέπουν να κατανοήσουμε ή να παρατηρήσουμε.
Αυτό ωστόσο που γνωρίζουμε είναι ότι ως όντα, ως επί τω πλείστον, δρούμε με γνώμονα την σκέψη και την βούληση. Η βούληση ενσυνείδητη ή υποσυνείδητη, το «καύσιμο» των πράξεών μας, πυροδοτείται από το κίνητρο. Αγαθό (με βάση την αρετή) ή μη). «Αρνητικό» ή «θετικό», το κίνητρο, αφυπνίζει, δραστηριοποιεί. Η σκέψη, η θέληση, η αυτενέργεια μας διατηρούν μάχιμους ως οντότητες.
Τι θα συμβεί αν σκέπτεται άλλος για εμάς επί μακρόν; Αν επενδύουμε στις εύκολες λύσεις και περιορίσουμε τα ερεθίσματα με τα οποία τροφοδοτείται ο εγκέφαλός μας προς αυτή την κατεύθυνση; Τι θα μπορούσε να συμβεί αν αυτά που απαιτούν πνευματικό κόπο και προσωπική δημιουργική ενεργεία, εναποτεθούν αβασάνιστα στην τεχνητή νοημοσύνη; Αν σταδιακά ελαττώσουμε την χρήση αυτού, του οποίου, η ίδια του η χρήση συνέβαλε στην «ανάγκη δημιουργίας ενός εξωτερικού εγκεφάλου»; αν η σκέψη πλέον προσφέρεται έτοιμη, η δημιουργία κονσερβοποιηθεί, οι δαιδαλώδεις υπολογιστικές δεξιότητες καθαιρέσουν το άτομο από τον θρόνο της πνευματικής του αξιοσύνης;
Η μη εκγύμναση του νου εγκυμονεί τον κίνδυνο συρρίκνωσης του εγκεφάλου και περιορισμού της νοητικής δεινότητας. Οι έτοιμες λύσεις δε, περιορίζουν το μόχθο που προηγείται ενός δημιουργικού αποτελέσματος, με προσωπική σφραγίδα και συνεπώς την ψυχική τροφοδότηση που προκύπτει από αυτό. Η αυτό-αξία πλήττεται ύπουλα, κεκαλυμμένα και η αίσθηση ότι ο άνθρωπος θα λουφάξει κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Σίγουρα όσα αναφέρθηκαν, δεν συνιστούν συνωμοσιολογικά ευφυολογήματα. Άλλωστε αδιαμφισβήτητα, ανέκαθεν η επιστήμη στήριζε τον άνθρωπο. Η επιστήμη ωστόσο βασίζεται στην παρατήρηση και την μελέτη. Την μελέτη της φύσης, του ανθρώπου, της «φύσης του ανθρώπου». Και όπως επισημάνθηκε, έχει διαπιστωθεί πως όταν κάτι παροχετεύεται έτοιμο στα είδη, αφειδώς, αδρανοποιούνται οι μηχανισμοί παραγωγής του από τα ίδια τα είδη. Αρχή της οικονομίας. Επίσης ο εύκολος δρόμος επιλέγεται συνηθέστερα και κατά πλειοψηφία.
Μήπως η «αργία» της σκέψης, με ό, τι αυτό συνεπάγεται αλληλένδετα για την ψυχή και το σώμα, θα αποτελέσει την «νόσο» του μέλλοντος για το ανθρώπινο είδος; Τροφή για σκέψη ή να ρωτήσουμε το chatgpt;
ΣΑΜΟΛΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ