Η λαογραφία είναι επικίνδυνη επιστήμη, γιατί καταγράφει και τη ζώσα πραγματικότητα, με αποτέλεσμα να «κινείται» ποικίλα, μεταξύ συναισθήματος και καθιερωμένης εθιμικής μνήμης. Βέβαια, η δεύτερη όπως είναι φυσικό και σωστό, όλο και αλλάζει και εκφράζει την κάθε εποχή και τους συντελεστές της.

Όμως, στην εποχή μας, που όλα έρχονται στην «Φθήνια του Πνεύματος», σε άκρατη δημοσιότητα και αγορά, αξίζει να ρίχνουμε κάποιες ματιές στα παλιά τεκμήρια, όχι για να κρατάμε τις εθιμικές πράξεις όπως αυτές τις βρίσκουμε, αλλά να τις γνωρίζουμε, να τις μελετάμε και να τις «μεταμορφώνουμε αβίαστα» σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής μας. Αυτό όμως, «το αβίαστα», δηλαδή η εξέλιξη των εθίμων, γίνεται συλλογικά και ακούσια ή καλύτερα θα λέγαμε « το φέρνει, το δημιουργεί, η Εποχή», ως αναγκαιότητα.

Εν προκειμένω, η αναφορά μου είναι στο έθιμο του Αλληλοραντισμού με κολόνιες στο Αργοστόλι. Δυστυχώς, έως τώρα δεν έχουν εντοπιστεί τεκμήρια πριν το 1900 για το έθιμο αυτό, δηλαδή την ιστορική του πορεία ή πως εδραιώθηκε… Ίσως να είναι ξενόφερτο, ίσως και να έρχεται από τα ρωμαϊκά χρόνια με τα Σατουρνάλια, μια και τον 19^ον αιώνα γίνονταν στην Κεφαλονιά, διονυσιακές σατιρικές τελετές- εορτές, ιδίως την περίοδο της αποκριάς. Πολλά μπορεί … έως του να βρεθεί τεκμήριο αναφοράς.

Δεν θα αντιγράφω το κείμενο του Σόλωνα Γαλιατσάτου, δημοσιευμένο στην τότε εφημερίδα «Εληά», για να χαρείτε τόσο τη δημοσιογραφική γλώσσα και το «εορτασμό» του αλληλοραντισμού, που γινόταν παλιά στο Αργοστόλι, όσο και τα φωτογραφικά αποσπασματικά τεκμήρια, μιας άλλης εποχής, που ο έρωτας και το συναίσθημα, το πείραγμα και η ζωντάνια δεν ήταν επίπλαστα, αλλά ως κοινωνική εθιμική αναγκαιότητα γινόταν με μια άλλη αισθητική και συναισθηματική δράση.

Το μόνο που θα σχολιάζω ήταν «το πάθημα» μιας δασκάλας, που ήταν –ερωτευμένη ή έψαχνε για γαμπρό - , «χωρίς να θέλει να ομολογήσει» τι της συμβαίνει και βρίσκει ευκαιρία να πράξει μέσα στο έθιμο του αλληλοραντισμού, των ομματίων της το ερωτικό κέντρισμα και χόρτασμα.

Το ποίημα του Σόλωνα Γαλιατσάτου (Λορνιον), γλαφυρό, εξιστορεί τα «λυσσιακά συμβάντα» του εθιμικού αλληλοραντισμού στο Αργοστόλι, στα 1925.

Τι αληθής πανζουρλισμός!

Γυρίζαν σαν ροδέλες,

λιανομαρίδα, γέροντες,

νέοι , γρηές, τσουρδέλες.

Επηγαίνανε κι ερχόντανε

Και αλληλοσπρωχνόντατε

Κι’ εγίνοντο κουβάρι.

Εσκούζαν’ εσφυρίζανε…

Και άλλοι εγκαρίζανε

Σαν νάτανε γαϊδάροι!

Άλλος εφώναζ’ από δω ,

Άλλος εγκάριζ’ από κει.

Και μιανού νέου φιφτυτού

Του ελερώσαν το βρακί!

Και μιας δασκάλας κομιφλώ,

Που όλο καμαρώνει,

Της κάμανε το μούτρο της

π’ ακόμα δεν στεγνώνει!..

Απέφευγεν η δεσποινίς.

Τάχα ! τους ψεκαστήρες !

Κι’ εκύτταζ’ από πίσω της

Αν έρχωνται’ οι μνηστήρες,

Κι’ έλεγε: «Τι μαρτύριο…

μ’ εζάλισαν στ’ αλήθεια !»

Και κάποιος που την άκουσε

Της είπε : «κολοκύθια !»