Για τον Σμήναρχο (Ι) Στέργιο Κωτούλα, έναν βετεράνο 55 ετών, σύζυγο, πατέρα δύο παιδιών και διοικητή του τοπικού αεροπορικού κλιμακίου πυρόσβεσης, η ημέρα αυτή θα ήταν η τελευταία του.   Η αποστολή τους ήταν σαφής: να προσεγγίσουν τη φωτιά που είχε εκδηλωθεί στην περιοχή του Κατελειού και να την καταστείλουν πριν επεκταθεί. Για τους έμπειρους πιλότους, ήταν μια αποστολή που είχαν εκτελέσει αμέτρητες φορές, μια επικίνδυνη αλλά απαραίτητη ρουτίνα της αντιπυρικής περιόδου. Η πρόσκρουση ήταν βίαιη και καταστροφική. Το φτερό κόπηκε, με αποτέλεσμα το αεροσκάφος να χάσει ακαριαία τη στήριξή του και να καταστεί πρακτικά ακυβέρνητο. Για οποιονδήποτε πιλότο, μια τέτοια δομική αστοχία σε τόσο χαμηλό ύψος ισοδυναμεί με βέβαιο θάνατο.

Η κατάληξη του αεροσκάφους σε ένα άδειο σημείο της αυλής, δίπλα στους ανθρώπους αλλά όχι πάνω τους, δεν ήταν προϊόν τύχης. Ήταν το αποτέλεσμα μιας συνειδητής πράξης. Ένας αεροπόρος με την τεράστια εμπειρία του Κωτούλα, με πάνω από 4.000 ώρες πτήσης, θα διατηρούσε, ακόμη και σε συνθήκες καταστροφικής βλάβης, ένα ελάχιστο επίπεδο ελέγχου για μερικές στιγμές. Η ανάλυση της πορείας συντριβής και η μαρτυρία των γεγονότων υποδεικνύουν ότι χρησιμοποίησε αυτά τα πολύτιμα κλάσματα του δευτερολέπτου για να εκτελέσει έναν τελευταίο, σωτήριο ελιγμό. Όπως αναφέρθηκε χαρακτηριστικά, «ο ηρωικός Σμήναρχος, στα ελάχιστα δευτερόλεπτα που είχε στη διάθεσή του, προσπάθησε να μην ρίξει το αεροσκάφος σε σπίτια ή ξενοδοχεία».   Ο ουρανός της Κεφαλονιάς είχε σκοτεινιάσει οριστικά.

Ο Αεροπόρος: Πορτρέτο ενός άνδρα του καθήκοντος (Σμήναρχος Στέργιος Κωτούλας)

Από τη Ξάνθη στους αιθέρες

Ο Στέργιος Κωτούλας γεννήθηκε στην Ξάνθη. Το όνειρό του να γίνει αεροπόρος τον οδήγησε στις πύλες της Σχολής Ικάρων τον Οκτώβριο του 1972, όπου εντάχθηκε στην 48η Σειρά Ιπταμένων.

Μια καριέρα σφυρηλατημένη στην πρώτη γραμμή

Η πορεία του στην Πολεμική Αεροπορία ήταν εντυπωσιακή και άρρηκτα συνδεδεμένη με τα αεροσκάφη πρώτης γραμμής της εποχής του Ψυχρού Πολέμου. Η πρώτη του τοποθέτηση ήταν στην 117 Πτέρυγα Μάχης στην Ανδραβίδα, όπου εντάχθηκε στην 339 Μοίρα Παντός Καιρού, πετώντας με το θρυλικό μαχητικό F-4E Phantom II.

Η μετάβασή του από τα μαχητικά αεροσκάφη στην αεροπυρόσβεση αποκαλύπτει πολλά για τον χαρακτήρα του. Ένας αξιωματικός με το δικό του υπόβαθρο και την εμπειρία διοίκησης σε πολεμικές μοίρες θα μπορούσε να ακολουθήσει μια πιο παραδοσιακή πορεία προς ανώτατες στρατηγικές θέσεις. Η επιλογή του να αναλάβει τη διοίκηση του κλιμακίου των PZL της 359 Μοίρας Αεροπορικής Εξυπηρέτησης Δημοσίων Υπηρεσιών (ΜΑΕΔΥ) στην Κεφαλονιά δεν ήταν μια τυπική εξέλιξη. Οι συνάδελφοί του τον περιγράφουν ως έναν άνθρωπο σοβαρό, με έντονη αίσθηση του καθήκοντος, χαμογελαστό, χαμηλών τόνων και πρόθυμο να βοηθάει όποτε του το ζητούσαν.  

Ημερομηνία Θανάτου

27 Αυγούστου 2009  

Κύριοι Τύποι Αεροσκαφών

F-4E Phantom II, PZL M-18B Dromader  

Συνολικές Ώρες Πτήσης

4.025  

Το Dromader και η αποστολή: Τα εργαλεία ενός επικίνδυνου επαγγέλματος

Το «πολυεργαλείο»: PZL M-18B Dromader

Το αεροσκάφος στο οποίο ο Σμήναρχος Κωτούλας εκτέλεσε την τελευταία του αποστολή ήταν ένα PZL M-18B "Dromader", πολωνικής κατασκευής. Τα Dromader, αν και σχεδιασμένα αρχικά ως γεωργικά αεροσκάφη, αποδείχθηκαν ανθεκτικά και αξιόπιστα «εργαλεία» για την αεροπυρόσβεση, ικανά να επιχειρούν από πρόχειρα αεροδρόμια και να εκτελούν ρίψεις με ακρίβεια.

Ένας γηρασμένος στόλος

Η τραγωδία του Στέργιου Κωτούλα δεν μπορεί να εξεταστεί απομονωμένα από το ευρύτερο πλαίσιο λειτουργίας του πυροσβεστικού στόλου της εποχής. Το αεροσκάφος του ήταν 26 ετών, ηλικία σημαντική για ένα αεροσκάφος που υφίσταται τη συνεχή καταπόνηση των πτήσεων σε χαμηλό ύψος και ακραίες συνθήκες. Πηγές της περιόδου ανέφεραν ότι ο στόλος των PZL βρισκόταν ήδη σε φάση μερικής απόσυρσης, καθώς ήταν «σε μεγάλο βαθμό παροπλισμένα» και χρησιμοποιούνταν κυρίως για την αντιμετώπιση «περιορισμένων εστιών φωτιάς» και μόνο πάνω από τη στεριά.   Αυτά τα στοιχεία δεν υποδεικνύουν ατομικά λάθη, αλλά έναν συστημικό κίνδυνο. Οι έμπειροι και αφοσιωμένοι πιλότοι της Πολεμικής Αεροπορίας καλούνταν να εκτελέσουν μια από τις πιο επικίνδυνες μορφές πτήσης, συχνά με εξοπλισμό που πλησίαζε το τέλος της επιχειρησιακής του ζωής. Ο ηρωισμός του Κωτούλα, επομένως, εκδηλώθηκε μέσα σε ένα περιβάλλον όπου ο κίνδυνος δεν προερχόταν μόνο από τις φλόγες, αλλά και από τους περιορισμούς και τις φθορές του υλικού.

Επίσημη οδύνη

Η είδηση του θανάτου του Σμηνάρχου Κωτούλα εν ώρα καθήκοντος προκάλεσε άμεση και βαθιά συγκίνηση σε ολόκληρη τη χώρα. Η πολιτειακή και πολιτική ηγεσία εξέφρασε την οδύνη της. Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, δήλωσε με νόημα ότι ο Σμήναρχος «έπεσε στην πρώτη γραμμή του καθήκοντος», ενώ ο Πρωθυπουργός, Κώστας Καραμανλής, και το σύνολο των πολιτικών κομμάτων εξέφρασαν τα συλλυπητήριά τους στην οικογένειά του και στην Πολεμική Αεροπορία.   Παρόλο που η αρχική αιτία –η πρόσκρουση στα καλώδια– ήταν σαφής, η έρευνα θα εξέταζε όλες τις παραμέτρους που οδήγησαν στην τραγωδία.

Μια ανεξίτηλη κληρονομιά χαραγμένη στην πέτρα

Η ιστορία του Στέργιου Κωτούλα δεν ξεχάστηκε με το πέρασμα του χρόνου. Αντιθέτως, μετατράπηκε από μια τραγική είδηση σε ένα ζωντανό κομμάτι της τοπικής ιστορίας της Κεφαλονιάς. Στον Άνω Κατελειό, κοντά στο σημείο της συντριβής, στήθηκε ένα μνημείο προς τιμήν του, μια διαρκής υπενθύμιση της θυσίας του.   Αυτή η ετήσια τελετή δεν είναι μια τυπική υποχρέωση. Είναι μια πράξη ενεργής μνήμης, μια απόδειξη ότι η θυσία του Σμηνάρχου έχει ενσωματωθεί στη συλλογική συνείδηση της κοινότητας που έσωσε. Ο Στέργιος Κωτούλας δεν είναι πλέον απλώς ένας πεσών της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά ένας δικός τους ήρωας.

Η ιστορία του Σμηνάρχου Στέργιου Κωτούλα είναι πολυεπίπεδη. Είναι η ιστορία ενός αφοσιωμένου αξιωματικού με μια λαμπρή καριέρα, που επέλεξε να υπηρετήσει σε έναν από τους πιο απαιτητικούς και επικίνδυνους τομείς της Πολεμικής Αεροπορίας. Είναι η ιστορία των συστημικών κινδύνων που αντιμετωπίζουν οι ιπτάμενοι της αεροπυρόσβεσης, οι οποίοι καλούνται να φέρουν εις πέρας την αποστολή τους συχνά με μέσα που έχουν δοκιμαστεί από τον χρόνο.

Πάνω από όλα, όμως, είναι η ιστορία μιας υπέρτατης πράξης ηρωισμού. Στις τελευταίες στιγμές της ζωής του, ο Στέργιος Κωτούλας δεν υπέκυψε στο μοιραίο. Με απόλυτη ψυχραιμία και αυταπάρνηση, έκανε μια επιλογή που τον καθόρισε ως ήρωα: την επιλογή να προστατεύσει τις ζωές αθώων ανθρώπων με τίμημα τη δική του. Το μνημείο στον Κατελειό της Κεφαλονιάς δεν τιμά απλώς τον θάνατο ενός πιλότου. Τιμά τη ζωή και την κληρονομιά ενός άνδρα που, στην πιο κρίσιμη στιγμή, απέδειξε έμπρακτα την πραγματική σημασία του καθήκοντος και της θυσίας.

INKEFALONIA NEWSROOM

Η στιγμή της πτώσης  

{https://www.youtube.com/watch?v=o6-nGj1XlPg/}

Το παρόν περιεχόμενο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του inkefalonia.gr. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, τροποποίηση ή οποιαδήποτε άλλη χρήση του, χωρίς την προηγούμενη έγγραφη άδεια του inkefalonia.gr.