Σημαντικές μεταρρυθμίσεις εισάγει ο νέος κώδικας αυτοδιοίκησης, ο οποίος προβλέπεται να τεθεί προς ψήφιση στη Βουλή στις αρχές του 2026. Ο στόχος είναι η πλήρης ψηφιοποίηση της διαδικασίας των εκλογών σε δήμους και περιφέρειες, ενισχύοντας τόσο τη συμμετοχή των πολιτών όσο και την αξιοπιστία και τη διαφάνεια των εκλογικών διαδικασιών.

Η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Εσωτερικών, με επικεφαλής τον Θοδωρή Λιβάνιο, προχωρά σε ένα ριζικό εκσυγχρονισμό του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιδιώκοντας να τον καταστήσει περισσότερο προσβάσιμο ψηφιακά και πιο ανοιχτό στη συμμετοχή των πολιτών. Εκτός από την καθιέρωση της ηλεκτρονικής ψήφου, ο νέος κώδικας εισάγει δύο ακόμη σημαντικές καινοτομίες: την εφαρμογή ηλεκτρονικών δημοψηφισμάτων και την ενίσχυση του ρόλου των Συμβουλίων Νέων με καθολική ηλεκτρονική συμμετοχή.

Η Realnews παρουσιάζει αναλυτικά τις τρεις βασικές ψηφιακές τομές που φέρνει το σχέδιο νόμου, το οποίο έχει ήδη αποσταλεί στην Ένωση Περιφερειών και στην Κεντρική Ένωση Δήμων για διαβούλευση.

Η μεγάλη τομή

Η πιο σημαντική καινοτομία είναι η δυνατότητα που δίνεται σε κάθε ψηφοφόρο να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα ψηφιακά, για τις θέσεις δημάρχου, δημοτικού συμβουλίου, περιφερειάρχη και περιφερειακού συμβουλίου. Όπως αναφέρεται στο κείμενο του νέου κώδικα, «όποιος εκλογέας θέλει μπορεί να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής».

Η ψήφιση του κώδικα στις αρχές του 2026 συνεπάγεται ότι το νέο εκλογικό σύστημα θα εφαρμοστεί στις αμέσως επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές, γεγονός που θα επηρεάσει καθοριστικά τη στρατηγική των υποψηφίων.

Η διαδικασία ακολουθεί μοντέλο αντίστοιχο με την επιστολική ψήφο:

• Δημιουργείται ειδική πύλη υποβολής αιτήσεων, στην οποία ο πολίτης εγγράφεται χωρίς ιδιαίτερες προϋποθέσεις.
• Την ημέρα των εκλογών, από τις 7:00 έως τις 19:00, ο ψηφοφόρος λαμβάνει ένα email με έναν ασφαλή σύνδεσμο προς ειδική ιστοσελίδα.
• Μέσω του κινητού του τηλεφώνου, εισέρχεται στο σύστημα, επιλέγει υποψήφιους και καταθέτει την ψήφο του, η οποία καταμετρείται το ίδιο βράδυ.

Για τη διασφάλιση της ακεραιότητας και αξιοπιστίας της διαδικασίας, προβλέπεται συγκρότηση εφορευτικής επιτροπής υψηλού κύρους, ενώ θα υιοθετηθούν αυξημένα μέτρα ασφαλείας για την αποτροπή κακόβουλων παρεμβάσεων.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, η πλατφόρμα που θα χρησιμοποιηθεί θα είναι η «Ζευς», γνωστή από τη χρήση της σε άλλες εκλογικές διαδικασίες με επιτυχία τα τελευταία χρόνια.

Τι αλλάζει

Η δυνατότητα ηλεκτρονικής ψήφου λειτουργεί ως ισχυρό κίνητρο συμμετοχής, κυρίως για όσους δυσκολεύονται να μετακινηθούν στα εκλογικά τμήματα, όπως:

• Οι νέοι.
• Εργαζόμενοι με απαιτητικά ωράρια ή πολίτες με αναπηρία.
• Όσοι διαμένουν μακριά από τον τόπο εγγραφής τους.

Υπενθυμίζεται ότι στις αυτοδιοικητικές εκλογές δεν υφίστανται τμήματα ετεροδημοτών, κάτι που ενισχύει το ποσοστό αποχής. Είναι ενδεικτικό ότι στον δήμο Αθηναίων, στον δεύτερο γύρο, η αποχή άγγιξε το 67%.

Ηλεκτρονικά δημοψηφίσματα

Η δεύτερη σημαντική αλλαγή αφορά την καθιέρωση ηλεκτρονικών δημοτικών δημοψηφισμάτων για ζητήματα αποκλειστικής αρμοδιότητας των δήμων. Το δημοτικό συμβούλιο θα μπορεί να απευθύνεται στους πολίτες για ζητήματα που προκαλούν αντιπαράθεση ή διχασμό, όπως παρεμβάσεις σε δημόσιους χώρους, περιβαλλοντικά θέματα ή κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.

Η διεξαγωγή των δημοψηφισμάτων θα γίνεται αποκλειστικά ηλεκτρονικά, από τις 7:00 έως τις 19:00 κάθε Κυριακή. Για να θεωρηθεί έγκυρο το αποτέλεσμα, απαιτείται συμμετοχή τουλάχιστον 25% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων.

Θα παρέχεται επαρκής χρόνος ενημέρωσης των πολιτών σχετικά με τις επιλογές τους, ώστε η απόφαση να βασίζεται στη γνώση και στη συνειδητή συμμετοχή.

Με την πρόβλεψη αυτή:

• Ενισχύεται ο θεσμός της άμεσης δημοκρατίας.
• Οι δήμοι αποκτούν ένα πρόσθετο εργαλείο πολιτικής νομιμοποίησης.
• Οι τοπικές κοινωνίες εμπλέκονται πιο ενεργά στη διαμόρφωση των πολιτικών αποφάσεων.

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση του νομοσχεδίου:
«Για πρώτη φορά η τοπική αυτοδιοίκηση αποκτά μηχανισμό με τον οποίο η γνώμη των δημοτών αποκτά θεσμικό βάρος – χωρίς κόστος και χωρίς πολύπλοκες διαδικασίες».

Συμβούλια Νέων

Η τρίτη μεγάλη ψηφιακή καινοτομία αφορά την αναβάθμιση των Συμβουλίων Νέων, με σκοπό να ενισχυθεί η συμμετοχή της νέας γενιάς στη διαμόρφωση των τοπικών πολιτικών.

Όλοι οι νέοι ηλικίας 17 έως 28 ετών, που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, θα έχουν τη δυνατότητα να συμμετέχουν ηλεκτρονικά στην εκλογή του Συμβουλίου Νέων στον δήμο τους.

Τα Συμβούλια Νέων θα αποτελούνται από 3 έως 11 μέλη, ανάλογα με τον πληθυσμό του δήμου, και θα έχουν συμβουλευτικό ρόλο στο δημοτικό συμβούλιο. Θα έχουν επίσης τη δυνατότητα να φέρνουν στην επιφάνεια ζητήματα που απασχολούν τη νεολαία: από την εκπαίδευση και τις υποδομές μέχρι τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την επαγγελματική αποκατάσταση.

Η θητεία των μελών των συμβουλίων θα είναι δυόμισι χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι μέσα σε μια δημοτική περίοδο θα πραγματοποιούνται δύο εκλογικές αναμετρήσεις. Η πρώτη ηλεκτρονική εκλογή έχει ήδη προγραμματιστεί για τον Οκτώβριο του 2026.

INKEFALONIA NEWSROOM