Η ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ (La Sainte Anne ) ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΥ

Το ποίημα του Κώστα Ευαγγελάτου η Αγία Άννα (La Saint Anne ) αποτελεί μια αριστουργηματική «ανάγνωση και ποιητική αποτύπωση » του πίνακα του Leonardo Da Vinci, «Η Παρθένος ,Το Βρέφος και η Αγία Άννα» που φιλοτεχνήθηκε τον 16 αιώνα για κοσμήσει το ναό Santissima Annunziata στη Φλωρεντία.

Το έργο επί των ημερών μας βρίσκεται στο Λούβρο και συγκαταλέγεται ανάμεσα στους δέκα καλύτερους πίνακες του καλλιτέχνη. Σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο, ο εικονογράφος-«ζουγράφος» (όπως αποκαλούσαν τότε τους μετέπειτα αγιογράφους) ερμηνεύει τις Γραφές. Ο Κώστας Ευαγγελάτος γίνεται με τη σειρά του έμμεσα ερμηνευτής των Γραφών. Ο εν λόγω πίνακας βέβαια δεν είναι σωστά τοποθετημένος ιστορικά εφόσον τα τρία πρόσωπα που απεικονίζονται δεν συνυπήρξαν, καθώς κατά τους Ευαγγελιστές η Παρθένος Μαρία, ορφανή από τα 11 έτη της , βγαίνοντας από το Ναό στα 15 παραδόθηκε μη έχουσα κανέναν στον κόσμο στον Ιωσήφ τον Μνήστωρα για να την προστατεύσει.

Εν τούτοις ο πίνακας του Da Vinci μεταφέρει τον θεατή σε «Χρόνο Βασιλείας των Ουρανών » που όλοι, άυλες οντότητες, ζώντες και μεταστάντες μετέχουν στην Δόξα Κυρίου, κυρίως κατά την διάρκεια των μυστήρια της Εκκλησίας. «Η Παρθένος, Το Βρέφος και η Αγία Άννα είναι ένας πίνακας που είναι φιλοτεχνημένος με τους κανόνες τις Καθολικής Αγιογραφικής τέχνης, αποτυπώνοντας το «ένσαρκο» συνεπώς εστιάζει περισσότερο στις εκφράσεις των προσώπων που αναδεικνύουν τις μεταξύ τους σχέσεις αλλά μπορούν επιπλέον να τους αποδοθούν φιλοσοφικές και θεολογικές προεκτάσεις.

Η ανταπόκριση του Κώστα Ευαγγελάτου σε αυτό το κορυφαίο έργο τέχνης ήταν το ποίημα Η ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ ένα πόνημα γραμμένο με ροή λόγου, αφαιρετικού που η δομή του δείχνει ότι η σύλληψη του έργου ήταν μια αυθόρμητη αλλά ουσιαστική ανταπόκριση του καλλιτέχνη σε ένα οπτικό ερέθισμα που έγινε με έμπνευση, σεβασμό και ευλάβεια προς τα Ιερά πρόσωπα που απεικονίζονται.

Επίσης μας παρέχει πληροφορίες με λεκτικά σχήματα όπως «Θωπείες Τοσκάνης, αιθέριο σφουμάτο, σκιές σημεία, χαράξεις » για την απαράμιλλη και νεοφανή τεχνική του Da Vinci των απαλών τονικών μεταβάσεων, του κιαροσκούρο και του σφουμάτο αλλά και με εκφράσεις όπως «γkρίζες χαράδρες» αποκαλύπτει επίσης της εξαιρετικές γεωλογικές γνώσεις του Da Vinci.

Υπάρχει το στοιχείο της προ οικονομίας της Σταυρικής θυσίας που στον πίνακα αποκαλύπτεται με τον Αμνό στα χέρια Του Ιησού που ο ποιητής αντικαθιστά με την εισαγωγή ενός καινούργιου στοιχείου, την αναφορά του στον Ανάδοχο, Ιωάννη τον Πρόδρομο, που μετά την Βάπτιση «καθιστά» τον Ιησού «Έτοιμο « για το Έργο Του που θα τον οδηγήσει στη θυσία, ενώ και ο ίδιος ο Πρόδρομος υπήρξε Αμνός για χάρη του Νυμφίου.

Οι δυο Γυναίκες, η Παρθένος και Η Αγία Άννα λειτουργούν σαν πρόσωπα- σύμβολα που μπορεί κανείς να εικάσει την αλληλεπίδραση της της Στωικής φιλοσοφίας και του Χριστιανισμού. Η Αγία Άννα έχει ταυτιστεί με την εκκλησία που στωικά έχει υπομείνει τόσα δεινά αλλά αυτός είναι ο δρόμος της τελείωσης μέσω της θυσίας, ενώ η Παρθένος ταυτίζεται περισσότερο με την αδύναμη ανθρώπινη φύση και ειδικά την μητρική που λυγίζει μπροστά στο μαρτύριο. Ο ποιητής συμπάσχει και αυτός με το ανθρώπινο δράμα της Παρθένου.

Η απόδοση του ποιήματος από τον Κώστα Ευαγγελάτο ήταν σωστή, ορθοφωνική, υποβλητική και επιτέλεσε τον σκοπό της να γίνει κατανοητό το ποίημα από τον ακροατή καθώς το κάθε ποίημα γράφεται, αλλά «για να υπάρξει και να ολοκληρωθεί» πρέπει να αποδοθεί με απαγγελία και όχι μόνο σιωπηρή ανάγνωση .

Εν κατακλείδι, το περιεχόμενο του ποιήματος του Κώστα Ευαγγελάτου Η ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ βρίσκεται σε τέτοιο ικανοποιητικό βαθμό περιγραφικής αρμονίας με τον πίνακα στον οποίο αναφέρεται που θα ήταν δυνατό για κάποιον ακούγοντας το να φανταστεί κατά προσέγγιση το περιεχόμενό του χωρίς να έχει δει το έργο.

Το ποίημα Η ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ του ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ (La Saint Anne) βρίσκεται στην ενότητα ΣΦΟΥΜΑΤΟ ΚΑΙ ΞΙΦΟΣ από Συλλογή ΠΟΛΥΣΜΙΓΟΣ ΑΙΝΟΣ, του Κώστα Ευαγγελάτου Εκδόσεις «Συλλογές». Αθήνα, ,2014.

Μαριλένα Φωκά (ΜΑ) Αγιογράφος- Κριτικός Βιβλίου