Σχολικό έτος 1955-56. Βρισκόμαστε στο 1ο Δημοτικό σχολείο Ληξουρίου.

Στεγάζεται σε λυόμενο τριών αιθουσών διδασκαλίας και ενός γραφείου δασκάλων. Το σχολείο βρίσκεται λίγο έξω από τον περίβολο της Βαλλιανείου Επαγγελματικής Σχολής.

Την εποχή αυτή,ο χώρος του Ληξουρίου μετά τους καταστρεπτικούς σεισμούς του 1953, έχει μετατραπεί σε ένα μεγάλο εργοτάξιο. Έχουν χαραχτεί οικόπεδα,δρόμοι, πλατείες και έχει αρχίσει η ανοικοδόμηση. Παντού βλέπεις εργάτες,οικοδομικά υλικά,φορτηγά και κάρα να μεταφέρουν διάφορα υλικά,βλέπεις σκαλωσιές,ακούς τον ήχο από τον κασμά το φτυάρι το σφυρί. Πουθενά δεν βλέπεις,γιατί δεν υπάρχουν, αυτοκίνητα μπετονιέρες και πρέσσες.

Τα κομπρεσσέρ ήρθαν αυτή την εποχή. Οι περισσότερες εργασίες με τα χέρια,κυριαρχεί ο τενεκές. Βλέπεις μαστόρους ντόπιους αλλά και πολλούς Ηπειρώτες με ηλιοκαμένα πρόσωπα και ταλαιπωρημένα χέρια στη μάχη της ανοικοδόμησης...

Η διαδρομή.

Τα περισσότερα παιδιά του Ληξουρίου μένουν σε λυόμενα. Άλλα μένουν σε μπαράκες που κατασκευάζονταν παντού. Εγώ μένω σε μπαράκα στην περιοχή Μερσιά,πέντε χιλιόμετρα μακριά .Είμαι από τους πιο απομακρυσμένους μαθητές του σχολείου. Πέντε χιλιόμετρα να πάω στο σχολείο και άλλα τόσα να επιστρέψω. Το μεγάλο πρόβλημα όμως δεν ήταν η μεγάλη απόσταση. Δεν ήταν ούτε το κρύο και οι δυνατές βροχές και το πλημμυρισμένο ποτάμι του Κεχριώνα, που γινόταν ένα με το δρόμο. Το μεγάλο πρόβλημα ήταν το σκοτάδι!.Το σχολείο όπως ανέφερα είχε τρεις αίθουσες διδασκαλίας. Έτσι οι τρεις μεγάλες τάξεις λειτουργούσαν πρωί και οι τρεις μικρότερες λειτουργούσαν απόγευμα. Όταν τελείωνε το σχολείο,ιδίως το χειμώνα, ο ήλιος κατακόκκινος έστελνε τις τελευταίες ακτίνες του από τα Καμιναράτα.

Μέχρι να φτάσω στην Κολώνα σκοτείνιαζε και όταν ήμουν στον Κεχριώνα σκοτάδι απόλυτο. Κανένα φως στο δρόμο,δεν συναντούσες άνθρωπο. Φοβόμουν. Περπατούσα γρήγορα ή έτρεχα,χωρίς να κάνω θόρυβο. Εκείνη την εποχή,όλοι μικροί μεγάλοι,έλεγαν ιστορίες για πνεύματα που κρύβονται στα βουνά στις στροφές, στα ποτάμια έτοιμα να κάνουν κακό. Φοβόμουν τις σκιές των δέντρων,τις φωνές των νυχτερινών πουλιών,κάποιες φωνές ανθρώπων από μακριά...Το μεσημέρι ,που πήγαινα σχολείο,συναντούσα στο δρόμο πολλούς ανθρώπους,χάζευα με τις ομορφιές της φύσης,πετροβολούσα τις κυδωνιές. Άλλες φορές με έπαιρναν τα φορτηγά που κουβαλούσαν υλικά από το Λειβάδι. Είχα γνωριστεί με τους περισσότερους οδηγούς. Ένιωθα περίφημα δίπλα στον οδηγό και κάποιες φορές καθόμουν και στο ̈φτερό”.Τώρα όμως το βράδυ τίποτα,τα δρομολόγια σταματούσαν νωρίς...

Τα παιδιά των χωριών πήγαιναν σε Δημοτικά που υπήρχαν σε όλα σχεδόν τα χωριά. Τότε τα χωριά ήταν γεμάτα κόσμο και δεκάδες παιδιά φοιτούσαν σε αυτά. Κάθε χωριό είχε και τη δασκάλα ή το δάσκαλο του.

Στο σχολείο.

Ο ήχος της καμπάνας καλεί τα παιδιά στο σχολείο. Η εφημερεύουσα δασκάλα έστελνε δύο παιδιά να χτυπήσουν τις καμπάνες: το ένα στο Άγιο Γεράσιμο και το άλλο στον Άγιο Νικόλα που στεγαζόταν σε μπαράκα δίπλα στη βίλα Τυπάλδου. Εγώ κάποια φορά χτύπησα τις καμπάνες στον Άγιο Γεράσιμο. Θυμάμαι την ξύλινη σκάλα του καμπαναριού που έτριζε και τραμπαλιζόταν χωρίς προστατευτικά.

Στο σχολείο η δασκάλα προσπαθεί να μάθει γράμματα σε 50 και περισσότερα παιδιά που έχει η τάξη. Τα παιδιά κάθονται ανά τρία στα ξύλινα θρανία. Τα περισσότερα παιδιά φτωχά και πεινασμένα. Στο 1ο διάλειμμα δίνεται συσσίτιο. Τα παιδιά φέρνουν μια φέτα ψωμί από το σπίτι και η δασκάλα βάζει βούτυρο και δίνει ένα καλό κομμάτι κίτρινο τυρί. Για τα σεισμόπληκτα παιδιά κάτι ήταν αυτό. Εγώ πήγαινα μια φέτα ψωμί μαύρο γιατί περιείχε κριθάρι και με κοίταζαν περίεργα.

Βιβλία δεν έχουμε εκτός από το Αναγνωστικό. Όλα τα παιδιά διαβάζουμε ένα μέρος του μαθήματος. Μετά γράφουμε ορθογραφία μια φράση του κειμένου που είχε δοθεί για αντιγραφή και έπρεπε να την αποστηθίσουμε. Η δασκάλα βαθμολογούσε την ορθογραφία με άριστα το 10. Στα άλλα μαθήματα,ιστορία,φυσική ιστορία,πατριδογνωσία, η δασκάλα γράφει μια περίληψη στον πίνακα και εμείς αντιγράφουμε. Κάποιες φορές ο ήλιος πέφτει στον πίνακα που ‘γυαλίζει” και δεν βλέπουμε τίποτα. Οι δασκάλα μας λέει ιστορίες από τη μυθολογία και αυτό μας αρέσει πολύ. Αν έμενε λίγος χρόνος,λέγαμε την προπαίδεια του πολλαπλασιασμού με τη σειρά ένας -ένας.

Βέβαια,ζωηρά παιδιά είμαστε δεν λείπουν και τα παραπτώματα. Τότε το λόγο έχει η βέργα. Κάθε μέρα και καινούργια βέργα. Η δασκάλα ανακοινώνει την ποινή σε αριθμό “ξυλιών”.Εσύ που αμάρτησες πληρώνεις και απλώνεις το χέρι! Ισχύει η “παιδαγωγική “ της τιμωρίας, το ξύλο βγήκε απ ́ τον παράδεισο! Ιδιαίτερο μέλημα των δασκάλων η καθαριότητα. Τα μαλλιά πρέπει να είναι κοντά και καθαρά,τα
νύχια των χεριών κομμένα και καθαρά. Η επιγραφή στον τοίχο διακηρύσσει: “Η καθαριότητα είναι η μισή αρχοντιά”.Τα καλά παιδιά λοιπόν με καβάντζα τη μισή αρχοντιά, ψάχνουν για την άλλη μισή. Θα τη βρουν;

Οι δάσκαλοι,οι περισσότεροι,σε συνθήκες δύσκολες δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους στον αγώνα της μόρφωσης και αγωγής. Με σεβασμό θυμόμαστε τον κύριο Σπύρο,τον κύριο Παναγιώτη,τις κυρίες Μαρίκα και Βιργινία,την κυρία Στάμω, την κυρία Τζόγια και άλλους πολλούς που τώρα δεν βρίσκονται στη ζωή. Ας είναι η μικρή αυτή αναφορά ,ένα μνημόσυνο σε όλους ...

Τις γιορτές των Χριστουγέννων και Πάσχα,γίνονται παραστάσεις από τα μεγαλύτερα παιδιά. Τα μεγαλύτερα παιδιά της Βαλλιανείου έδιναν ωραίες παραστάσεις που συγκινούσαν τον κόσμο. Κάποιες φορές μοίραζαν δώρα και παιγνίδια που έστελναν παιδιά άλλων σχολείων της Ελλάδας για να χαρούν λίγο τα σεισμόπληκτα παιδιά του Ιονίου. Κάποιοι μαθητές λέγανε σε μόνιμη βάση τα Κάλαντα και τα Πάθη και έδιναν Αγιοβασιλίτσες. Κάποτε πήγαμε με “βενζίνα” και στο Αργοστόλι. Έτσι ενισχύαμε το οικογενειακό ταμείο.

Τα παιδία παίζει.

Μόλις χτυπάει το κουδούνι για διάλειμμα τα παιδιά ξεχύνονται στο προαύλιο,σαν κατσίκια. Δεν έχουν στα χέρια έξυπνα κινητά αλλά έχουν τη εξυπνάδα στα μάτια. Παίζουν αχόρταγα κάθε λογής παιγνίδια. Οι μικροί το ρίχνουν στο κυνηγητό. Οι μεγαλύτεροι παίζουν μπάλες: Οι μπάλες είναι γυάλινες ή μεταλλικές μπίλιες. Στερεώνουν κάποια κέρματα στο χώμα και μετά με καθορισμένη σειρά προσπαθούν με τις μπίλιες να τα ρίξουν. Αν ρίξεις κάποιο κέρμα το κερδίζεις και συνεχίζεις. Όταν αστοχήσεις συνεχίζει ο συμπαίκτης σου μέχρι να πέσουν όλα τα κέρματα. Άλλοι παίζουν με τις κάρτες:
Οι κάρτες απεικόνιζαν τις σημαίες διαφόρων κρατών. Μαθαίναμε τα ονόματα άγνωστων χωρών. Η σημαία του Κατάρ,της Υεμένης,του Μπουτάν,της Σιέρα Λεόνε..Τις κάρτες τις βρίσκαμε σε διάφοραν ζαχαρώδη για παιδιά. Ο παίκτης ρίχνει μια κάρτα από ένα ορισμένο ύψος στο έδαφος. Συνεχίζει μετά ο συμπαίκτης κάνοντας το ίδιο. Αν κάποια κάρτα πέσει πάνω σε προηγούμενη στο έδαφος,ο παίκτης κερδίζει όσες βρίσκονται κάτω. Γίνεται αγώνας μεταξύ των παικτών ποιος θα κερδίσει τις περισσότερες σημαίες και τις πιο σπάνιες.

Αυτοί εδώ παίζουν την “ξυλογαϊδάρα”,οι άλλοι το “μπιζ”. Πάντα αγαπητό το ποδόσφαιρο σε μικρούς και μεγάλους. Αν δεν υπάρχει μπάλα τότε ένα ύφασμα σε σφαιρικό σχήμα την αναπληρώνει. Ενίοτε το παιγνίδι καταλήγει σε καυγά. Οι μπουνιές πάνε σύννεφο, Τότε επεμβαίνουν οι δυνάμεις του νόμου και της τάξης των δασκάλων και πέφτουν οι σχετικές καμπάνες.

Τα κορίτσια στα διαλείμματα τραγουδούν και χορεύουν δημοτικά τραγούδια. Άλλα παίζουν “καραμπάνα”:Χαράζουν στο έδαφος ένα ορθογώνιο και το χωρίζουν σε τρία ίσα μέρη. Ένα κομμάτι από πετράδι είναι απαραίτητο. Το κορίτσι κάνοντας “κουτσό” προσπαθεί με μία κίνηση να σύρει το πετράδι από το ένα μέρος στο άλλο. Οι κινήσεις είναι καθορισμένες αλλιώς χάνεις τη σειρά σου. Αναψοκοκκινισμένα τα παιδιά από το παιγνίδι επιστρέφουν στην αίθουσα για το μάθημα.

Τελειώνει η σχολική χρονιά.

Καθώς ο χρόνος κυλά γρήγορα φτάνουμε στο τέλος της σχολικής χρονιάς. Οι μέρες είναι μεγάλες και φωτεινές. Οι κάμποι, πραγματικό πανηγύρι. Τα στάχυα παίρνουν το χρυσαφί χρώμα. Οι σταφίδες και τα αμπέλια καταπράσινα,φορτωμένα καρπό. Περιβόλια παντού. Ούτε σπιθαμή γης ακαλλιέργητη. Ο μόχθος των ανθρώπων κάνει θαύματα. Βλέποντας τη σημερινή εγκατάλειψη εκεί που πρώτα έσφυζε η ζωή σε πιάνει πόνος... Αρκετά παιδιά πάνε στα χωράφια μαζί με τους γονείς τους, βοηθοί και κοινωνοί της δημιουργίας. Παίρνουμε τα ενδεικτικά προαγωγής. Του χρόνου θα πάμε στην Τετάρτη τάξη. Χαρές και ενθουσιασμός. Εγώ, είχα μέτρια απόδοση. Ο πατέρας δεν έδειξε ευχαριστημένος. Δεν είπε τίποτα. Εγώ όμως το σκέφτηκα πολύ και άλλαξα πορεία προς το καλύτερο.

Η ανοικοδόμηση του Ληξουρίου προχωράει με γρήγορους ρυθμούς. Ήδη αρκετά σπίτια έχουν ψηλώσει. Σε λίγο μερικοί συμμαθητές μου θα βρίσκονται στο καινούργιο σπίτι τους. Μα και κοντά στο λυόμενο σχολείο μας χτίζεται το νέο. Με μεγάλες και ψηλές αίθουσες, με μεγάλους χώρους και κυρίως αντισεισμικό. Δυστυχώς, η αντισεισμικότητα του δεν κράτησε πολύ,αφού σε επόμενους σεισμούς μετά από χρόνια κρίθηκε κατεδαφιστέο!... Το δικό μου σπίτι έχει αρχίσει να χτίζεται. Σε δύο περίπου χρόνια θα είναι έτοιμο. Συχνά το επισκέπτομαι,βοηθώντας τον πατέρα που κατέβαλε μεγάλη προσωπική εργασία. Κάθε φορά το βρίσκω και πιο όμορφο. Μοσχοβολούν οι τοίχοι,τα κουφώματα από σουηδική ξυλεία. Αισιοδοξία. Εγώ πάντως για δύο ακόμη χρόνια θα συνεχίσω το γνωστό δρομολόγιο. Όμως αισθάνομαι τώρα πιο σίγουρος και νιώθω πιο δυνατός...

Μπάμπης Γαλανός, Αύγουστος 17.